મૂલ્યાંકન વર્ષ 2023 – 2024 માટે ભારતમાં ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્ન (આઈટીઆર) કેવી રીતે ફાઇલ કરવું તે જાણો. તેના મહત્વને સમજો, આઇટીઆરની સ્થિતિને કેવી રીતે વેરિફાઇ કરવી અને નવા નિયમો અંગે અપડેટેડ રહો.
એવી વ્યક્તિઓ કે જેમની અગાઉના વર્ષમાં કુલ આવક કર મુક્તિની મર્યાદાને વટાવે છે, તેમને કલમ 139 (1) મુજબ તેમનું આઇટીઆર (આવકવેરા રિટર્ન) ફાઇલ કરવાનું ફરજિયાત છે. તમારા રિટર્નને ઑનલાઇન ફાઇલ કરવાની પ્રક્રિયા આઇટીઆરને ઇ–ફાઇલિંગ કરવાની છે. વ્યક્તિઓ, વ્યવસાયો અને અન્ય સંસ્થાઓની જેમ પણ તેમની આવકની જાણ કરવી જોઈએ અને કર ચૂકવવું આવશ્યક છે.
દર વર્ષે આઇટીઆર ઑનલાઇન અથવા ઑફલાઇન ફાઇલ કરવાની સમયસીમા 31મી જુલાઈ છે. આ લેખમાં ઇન્કમ ટૅક્સને ઇ–ફાઇલિંગ કરવાના પગલાં, તેનું મહત્વ આઇટીઆરની સ્થિતિ કેવી રીતે તપાસવી અને વધુ શીખો.
વર્ષ 2023 – 2024 માટે ઇન્કમ ટૅક્સને ઑનલાઇન ઇ–ફાઇલ કરવાના પગલાં
મૂલ્યાંકન વર્ષ (એવાય) 2023 – 2024 (નાણાકીય વર્ષ 2022 – 2023) માટે ઇન્કમ ટૅક્સ ઇ–ફાઇલિંગ માટેની પગલાંબદ્ધ માર્ગદર્શિકા અહીં આપેલ છે.
- તમારી આવક અને ટૅક્સની ગણતરી કરો
પગાર, વ્યાજની આવક વગેરે જેવા દરેક સ્રોતમાંથી તમારી આવકની ગણતરી સાથે શરૂ કરો. ઉપરાંત, નોંધ કરો કે કપાતનો ક્લેઇમ કરવા માટે સેક્શન 80સી હેઠળ કોઈ ટૅક્સ–સેવિંગ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ આવે છે.
- ટીડીએસ પ્રમાણપત્રો અને ફોર્મ 26એએસ
હવે ટીડીએસ સર્ટિફિકેટમાંથી ટીડીએસ રકમનો સારાંશ લો. નાણાંકીય વર્ષ દરમિયાન ચૂકવેલ ટીડીએસ અને ટૅક્સની ગણતરી કરવા અને સારાંશ આપવા માટે, તમે ફોર્મ 26એએસનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
- યોગ્ય ઇન્કમ ટૅક્સ ફોર્મ પસંદ કરો
એક વખત તમારી આવક અને ટીડીએસ નક્કી કર્યા પછી વિવિધ આઇટીઆર ફોર્મ વિશે જાણો અને તમને અનુકૂળ હોય તે અંગે સમજણ કેળવો. જો તમે તમારું આઇટીઆર ઑનલાઇન ફાઇલ કરી રહ્યા છો તો ફક્ત આઇટીઆર 1 અને આઇટીઆર 4 ઉપલબ્ધ છે. અન્ય તમામ ફોર્મ એક્સએમએલ બનાવીને અને તેને પોર્ટલ પર અપલોડ કરીને ઑફલાઇન અપલોડ કરી શકાય છે.
- આઇટીઆરની અધિકૃત વેબસાઇટની મુલાકાત લો
અધિકૃત આવકવેરા પોર્ટલની મુલાકાત લો. નવા યૂઝર પીએએન કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને રજિસ્ટર કરી શકે છે. હાલના યૂઝર તેમના યૂઝર આઇડીનો ઉપયોગ કરીને લૉગ ઇન કરી શકે છે.
- તમારી કેટેગરી અને આઈટી ફોર્મ પસંદ કરો
તમને લાગુ પડતી કરદાતા કેટેગરી પસંદ કરો – વ્યક્તિગત, હિન્દુ અવિભાજિત પરિવાર (એચયુએફ), વગેરે. તે અનુસાર, તમારે ફાઇલ કરવા માટે યોગ્ય આઇટીઆર ફોર્મ પસંદ કરો.
- તમારા બેંક ખાતાંની વિગતો દાખલ કરો
તમારા બેંક એકાઉન્ટની વિગતો દાખલ કરો, અને જો તમે પહેલેથી જ દાખલ કરેલ છે, તો જો યોગ્ય વિગતો આપવામાં આવી હોય તો પૂર્વ–માન્યતા આપો.
- પહેલેથી ભરેલ ડેટા પર જાઓ
હવે જ્યારે તમારી આવક અને ટૅક્સ પૂર્વ–ભર્તિ કરવામાં આવશે ત્યારે તમને નવા પેજ પર લઈ જવામાં આવશે. તમે વિગતોને વેરિફાઇ કરવા માટે દરેક પગલાં પર જઈ શકો છો. જો કોઈ ફેરફારોની જરૂર હોય, તો સાચી માહિતી અપડેટ કરવા માટે એડિટ પર ક્લિક કરો.
- વિગતો સબમિટ કરો
એકવાર તમે તમારી આવક અને ટૅક્સની માહિતી વેરિફાઇ કર્યા પછી, તમે તેની પુષ્ટિ કરી શકો છો અને આગળ વધી શકો છો. બસ આટલું જ છે, તમારું આઇટીઆર ફાઇલ કરવામાં આવશે, અને તમારા રજિસ્ટર્ડ ઇમેઇલ આઇડી અને ફોન નંબર પર કન્ફર્મેશન મોકલવામાં આવશે.
તમારા આઇટી રિટર્ન ભરવા માટેના સૂચનો વિશે વધુ જાણો
ઇન્કમ ટૅક્સને ઇ–ફાઇલિંગ કરવા માટેના ડૉક્યૂમેન્ટ
- આધાર કાર્ડ, બેંક એકાઉન્ટની વિગતો, પીએએન કાર્ડ (જો ઉપલબ્ધ હોય તો)
- પગારદાર વ્યક્તિઓ માટે ફોર્મ 16
- એચઆરએ ક્લેઇમ કરવા માટે ભાડાની રસીદ
- જો કોઈપણ ઘરમાંથી આવક હોય, તો સંપત્તિની વિગતો જેમ કે સરનામાનો પુરાવો, સહ–માલિકની વિગતો જેમ કે તેમના પાનકાર્ડ, બાંધકામની તારીખ અથવા ખરીદીની તારીખ, હોમ લોન વ્યાજ સર્ટિફિકેટ
- જો તમારી પાસે કોઈ સ્ટૉક, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અથવા કોઈપણ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ છે તો ઇન્વેસ્ટમેન્ટની વિગતો હાથવગી રાખવી જોઈએ
- જો તમારી પાસે ટૅક્સ–સેવિંગ બોન્ડ અથવા કોર્પોરેટ બોન્ડમાંથી વ્યાજથી અન્ય આવક છે, તો વ્યાજની વિગતોની જરૂર છે
આઇટીઆર ફાઇલ કરવા માટે જરૂરી ડૉક્યૂમેન્ટ વિશે વિગતવાર જાણો
આઈટીઆરનું વેરિફિકેશન
તમારું આઇટીઆર દાખલ કર્યા પછી, તમારે તે કરવાની જરૂર છે; અન્યથા તેને અમાન્ય માનવામાં આવશે. તમે બેંગલોરમાં કેન્દ્રિત પ્રોસેસિંગ સેન્ટર (સીપીસી) ને સહી કરેલ આઇટીઆર–વી મોકલીને તેને ઑનલાઇન અથવા ઑફલાઇન વેરિફાઇ કરી શકો છો.
આઈટીઆરના વેરિફિકેશન માટેના પગલાં નીચે છે:
- ઇન્કમ ટૅક્સ અધિકૃત પોર્ટલમાં લૉગ ઇન કરો
- મેનુ બાર પર ઇ–ફાઇલ સેક્શન પર જાઓ
- ‘ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્ન‘ પર ક્લિક કરો અને ઇ–વેરિફાઇ શોધો
- તમને દાખલ કરેલ તમારી આઈટીઆરની વિગતો મળશે
- તમે આધાર કાર્ડ ઓટીપી, નેટ બેન્કિંગ, ડિમેટ એકાઉન્ટ, ડિજિટલ સિગ્નેચર સર્ટિફિકેટ અથવા બેંક એકાઉન્ટનો ઉપયોગ કરીને તેને વેરિફાઇ કરી શકો છો
આઈટીઆર સ્ટેટસ કેવી રીતે ચેક કરવું?
તમે નીચેના પગલાંને અનુસરીને તમારી આઇટીઆર એપ્લિકેશનની સ્થિતિ સરળતાથી ઑનલાઇન તપાસી શકો છો:
- ઇન્કમ ટૅક્સ અધિકૃત પોર્ટલમાં લૉગ ઇન કરો
- તમે ડેશબોર્ડ પર જ તમારા ફાઇલ કરેલા રિટર્નની સ્થિતિ શોધી શકો છો
- આઇટીઆર સ્થિતિ વિશે વિગતવાર માહિતી માટે, મેનુ બાર પર ઇ–ફાઇલ વિભાગ પર જાઓ
- ‘ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્ન‘ પર ક્લિક કરો
- ‘ફાઇલ કરેલ રિટર્ન જુઓ‘ પર ક્લિક કરો
તમને તમારા ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્નની સ્થિતિ મળશે.
તમે આઈટીઆર ફાઇલ કર્યા પછી શું થાય છે?
એકવાર તમારી આવક ઇ–ફાઇલિંગ પૂર્ણ થયા પછી, આઇટી વિભાગ અધિકારીઓ વિગતોની ચકાસણી કરશે અને તેની સફળતાપૂર્વક પ્રક્રિયા કરશે (વિગતો સાચી છે તેમ માનવું). એકવાર આઇટીઆરની પ્રક્રિયા થઈ જાય અને કોઈ રિટર્ન પરત કરવામાં આવે તે પછી, એકવાર આઇટીઆરની પ્રક્રિયા થયા પછી 20 – 45 દિવસમાં તમારા પ્રદાન કરેલ બેંક એકાઉન્ટમાં રકમ જમા કરવામાં આવશે.
ભારતમાં આઈટીઆર કોણે ફાઇલ કરવું જોઈએ?
નીચેની કોઈપણ શ્રેણી હેઠળ આવતા વ્યક્તિઓ અથવા કંપનીઓએ આઇટીઆર ફાઇલ કરવું આવશ્યક છે:
- કોઈપણ કંપની અથવા પેઢીએ વ્યવસાયના નફા અથવા નુકસાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના આઇટીઆર ફાઇલ કરવું આવશ્યક છે.
- આઇટી વિભાગમાંથી રિફંડનો ક્લેઇમ કરવા માંગતા વ્યક્તિઓ.
- જે વ્યક્તિઓ વિઝા અથવા લોન માટે અરજી કરવા માંગે છે.
- વિદેશી સંપત્તિઓમાં રોકાણ કરવામાં રસ ધરાવતા વ્યક્તિઓ અથવા હાઉસ પ્રોપર્ટીથી આવક પેદા કરનાર વ્યક્તિઓ વગેરે.
- તે વ્યક્તિઓ કે જેની વાર્ષિક આવક આઈટી વિભાગ દ્વારા આપવામાં આવતી કરપાત્ર આવક કરતાં વધુ છે.
આઇટીઆર ફાઇલ કરવા માટેના નવા નિયમો – 2023
આઈટીઆર ફાઇલ કરવાના નવા નિયમ મુજબ જો કોઈ વ્યક્તિ પાસે પીએએન કાર્ડ નથી તો તેઓ આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને ઇન્કમ ટૅક્સ ફાઇલ કરી શકે છે. અને જે વ્યક્તિઓ આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને આઈટીઆર ફાઇલ કરે છે તેમને યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન ઑથોરિટી ઑફ ઇન્ડિયા (યુઆઈડીએઆઈ) માંથી લેવામાં આવેલા તેમના ડેમોગ્રાફિક્સ મુજબ પીએએન કાર્ડ ફાળવવામાં આવશે. પરંતુ આઈટીઆર ફાઇલ કરતી વખતે આધાર કાર્ડ ધરાવવું ફરજિયાત છે.
આઇટીઆર ઇ–ફાઇલિંગના લાભો
આઇટીઆર ઑનલાઇન ફાઇલ કરવાના કેટલાક લાભો છે:
- તમે ક્યાંય પણ અને કોઈપણ સમયે તમારા ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરી શકો છો.
- ઇલેક્ટ્રોનિક માન્યતા સાથે, મેન્યુઅલ ભૂલો માટે ઓછી સંભાવનાઓ છે
- તે પ્રી–ફિલ્ડ ફોર્મ અને યૂઝર–ફ્રેન્ડલી સૉફ્ટવેર સાથે પ્રક્રિયાને સરળ બનાવે છે.
- પેપર ફોર્મ અને ચાર્જીસ પર સમય અને પૈસા બચાવો.
- ડિજિટલ રેકોર્ડને સરળતાથી જાળવી રાખો અને ઍક્સેસ કરો અને એપ્લિકેશનની સ્થિતિ ઝડપથી તપાસો.
- ફાઇલ કર્યા પછી તરત સ્વીકૃતિ મેળવો.
સંક્ષિપ્તમાં માહિતી
હવે તમે જાણો છો કે ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્ન ઑનલાઇન કેવી રીતે ફાઇલ કરવું, દંડથી બચવા માટે સમયસીમા પહેલાં તેને યોગ્ય રીતે ફાઇલ કરવાની ખાતરી કરો. જો તમને તમારું રિટર્ન ફાઇલ કરતી વખતે કોઈ શંકા હોય, તો તમે તમારા વિશ્વસનીય નાણાંકીય સલાહકાર સાથે વાત કરી શકો છો.
FAQs
જો કોઈ હોય તો વધારાનો કર કેવી રીતે રિફંડ કરવામાં આવશે?
જો કોઈ ટૅક્સ રિફંડ હોય, તો રકમ તમારા બેંક એકાઉન્ટમાં જમા કરવામાં આવશે, અથવા ચેક પ્રદાન કરવામાં આવશે. તમારા ટૅક્સ રિફંડની સ્થિતિ અધિકૃત ઇન્કમ ટૅક્સ વેબસાઇટ.
શું ઑનલાઇન ઇન્કમ ટૅક્સ ફાઇલ કરવા પર કોઈ શુલ્ક વસૂલવામાં આવે છે?
ના. તમે તમારા ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્નને વિના મૂલ્યે ઑનલાઇન ફાઇલ કરી શકો છો. જો કે, દંડથી બચવા માટે સમયસીમા પહેલાં રિટર્ન ફાઇલ કરવાની ખાતરી કરો.
જો ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્નમાં કોઈ ફેરફારો અથવા સુધારો હોય તો શું કરવું?
તમે ઇન્કમ ટૅક્સ રિટર્નના સંદર્ભમાં તમારા પ્રશ્નો સાથે સેન્ટ્રલાઇઝ્ડ પ્રોસેસિંગ સેન્ટરનો સંપર્ક કરી શકો છો.
જો હું મારું ટૅક્સ રિટર્ન ફાઇલ ન કરું તો શું થશે?
જો કોઈ કરદાતા સમયસીમા પહેલાં આઈટીઆર ફાઇલ કરવામાં નિષ્ફળ થાય, તો રૂપિયા 10,000 નો દંડ વસૂલવામાં આવશે. વધુમાં, કરદાતા લોનની અરજી પર પ્રક્રિયા કરતી વખતે બેંકો છેલ્લા 3 વર્ષના આઇટીઆરની તપાસ કરે છે તેથી બેંક લોન મેળવવા માટે પાત્ર રહેશે નહીં.
જો હું મારા ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ ન કરું તો શું થશે?
જો કરદાતા સમયમર્યાદા પહેલાં ITR ફાઇલ કરવામાં નિષ્ફળ જાય, તો ₹10,000 નો દંડ લાદવામાં આવશે. વધુમાં, કરદાતા બેંક લોન મેળવવા માટે પાત્ર રહેશે નહીં કારણ કે બેંકો લોન અરજીની પ્રક્રિયા કરતી વખતે છેલ્લા 3 વર્ષના ITR તપાસે છે.
