શેર બજારોમાં રોકાણ હવે ફક્ત વ્યવસાયિકો અને સમૃદ્ધ લોકો વ્યક્તિઓનું જ પ્રભૂત્વ રહ્યું નથી. તાજેતરના વર્ષોમાં રીટેઇલ ભાગીદારી ઝડપી ગતિએ વધી રહી છે. દેશમાં 3.6 કરોડથી વધુ સ્ટૉક માર્કેટ રોકાણકારો છે. સ્ટૉક માર્કેટમાં રોકાણ કરવા માટે એક ડીમેટ એકાઉન્ટ અને ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટની જરૂર હોય છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ વિશે તમામ લોકો સારી રીતે વાકેફ છે, પરંતુ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ શું છે?
ડિમેટ એકાઉન્ટ ડિપોઝિટરી દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવે છે અને તેનો ઉપયોગ રોકાણકારો દ્વારા ખરીદેલા શેરને હોલ્ડ કરવા માટે કરવામાં આવે છે. પરંતુ ડિમેટ એકાઉન્ટ શેર ખરીદવા અને વેચવામાં મદદ કરી શકતું નથી, માટે તમારેએક ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટની જરૂર પડશે. ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ મૂળભૂત રીતે રોકાણકાર અને ડિમેટ એકાઉન્ટ વચ્ચે ઇન્ટરફેસ છે.
ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ એ એક રોકાણ એકાઉન્ટ છે જેમાં ઇક્વિટી અને ડેરિવેટિવ જેવી નાણાંકીય સંપત્તિ રાખે છે પરંતુ અન્ય રોકાણ એકાઉન્ટથી નોંધપાત્ર રીતે અલગ હોય છે. તફાવતના મુખ્ય મુદ્દાઓ ટ્રેડની આવૃત્તિ, ટ્રેડનો ઉદ્દેશ અને જોખમનો સમાવેશ થાય છે. ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સાથે તમે કોઈપણ પ્રતિબંધ વગર સ્ટૉક જેવી નાણાકીય સંપત્તિઓ ખરીદી અને વેચી શકો છો. ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ એક દિવસમાં સ્ટૉક્સ અને અન્ય સંપત્તિઓની ખરીદી અને વેચાણની સુવિધા આપે છે. જો તમે સ્ટૉક ખરીદવા અથવા વેચવા માંગો છો તો તમારે ફરજિયાતપણે ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટની જરૂર પડશે.
ડીમટીરિયલાઇઝ્ડ ફોર્મમાં શેરો રજૂ કરતા પહેલાં, વેપારીઓ તેમના ઑર્ડર મૌખિક અથવા ઈશારા દ્વારા જણાવવા ઉપયોગમાં લેતા હતા. સ્ટૉક એક્સચેન્જ પર ભૌતિક રીતે હાજર થવાનો ઉપયોગ કરી વેપારીઓ અને વ્યવસ્થાને ઓપન આઉટક્રાય સિસ્ટમ તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી. ડીમેટીરિયલાઇઝ્ડ શેરના આગમન પછી તમારે ફક્ત ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ દ્વારા ઑર્ડર આપવો પડશે અને બ્રોકરેજ ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે રોકાણકારના વતી ઑર્ડર આપી શકે છે. ભારતમાં વિવિધ પ્રકારના ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ છે.
ઇક્વિટી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ
ઇક્વિટી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સાથે તમે સ્ટૉક્સ, ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સમાં ટ્રેડ કરી શકો છો. ઇક્વિટી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સ્ટૉકની ડિલિવરી લેવા અથવા પ્રારંભિક જાહેર ઑફર માટે સબસ્ક્રાઇબ કરવા માટે પૂરતા નથી. જો તમે શેરની ડિલિવરી લેવાનું નક્કી કરો છો, તો તમારેસ્ટોર કરવા ડીમેટ એકાઉન્ટની જરૂર પડશે. પરંતુ જો તમે ફક્ત ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સમાં જ વેપાર (ટ્રેડ) કરો છો, તો ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સમાં ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ પૂરતા પ્રમાણમાં ડિલિવરી નહીં ધરાવી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ પૂરતું છે.
કોમોડિટી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ
કોમોડિટી ટ્રેડ એ એકંદર બજારનો એક મોટો ભાગ છે, પરંતુ તમારે કોમોડિટી ટ્રેડિંગ માટે અલગ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટની જરૂર પડશે. જોકે કોમોડિટી ટ્રેડિંગ ઇક્વિટીમાં ટ્રેડિંગ જેટલું સરળ છે, પણ અલગ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ એક અલગ યુગનું આ પરિણામ છે. અગાઉ કોમોડિટી અને ઇક્વિટી માટે અલગ અલગ નિયમનકારી સંસ્થા હતી પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી કોમોડિટી ટ્રેડ સેબીના નિયમન હેઠળ લાવવામાં આવ્યો છે.. જોકે નિયમનકર્તા એક જ હોવા છતાં હવે સમાન અલગ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટની પ્રેક્ટિસ ધરાવે છે.
ઑનલાઇન અને ઑફલાઇન ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ
નામને લીધે ગેરસમજ કેળવશો નહીં. ઑફલાઇન ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટનો અર્થ એવો નથી કે એક્સચેન્જ અથવા બ્રોકરની ઑફિસ પર ટ્રેડિંગ કરવા માટે ફિઝીકલ રીતે હાજરી રહેવું પડે. ઑફલાઇન ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ ડેસ્કટૉપ અથવા મોબાઇલ એપ્લિકેશન દ્વારા ઑનલાઇન ટ્રેડિંગની સુવિધા આપતી નથી. ઑફલાઇન ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટના કિસ્સામાં કોઈને બ્રોકરને કૉલ કરવો પડશે અને ઑર્ડર આપવો પડશે. જેમ કે નામ સૂચવવામાં આવે છે, ઑનલાઇન ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ એપ્લિકેશન દ્વારા ટ્રેડિંગની સુવિધા આપે છે, જે ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરી બ્રોકરેજની માહિતી પર વિશ્વાસ કરવામાં આવે છે..
2-ઇન-1 એકાઉન્ટ અને 3-ઇન-1 એકાઉન્ટ
સ્ટૉક માર્કેટમાં ટ્રેડ કરવા માટે તમારે ત્રણ પ્રકારના એકાઉન્ટની જરૂર પડે છે–ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ, બેંક એકાઉન્ટ અને ડીમેટ એકાઉન્ટ. તમારે તમારા બેંક એકાઉન્ટમાંથી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટમાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાના રહેશે. પછી તમે ડિમેટ એકાઉન્ટમાં કરવામાં આવતા ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ દ્વારા શેર ખરીદવા માટે પૈસાનો ઉપયોગ કરી શકો છો. કેટલાક બ્રોકરેજ 2-in-1 એકાઉન્ટની ઑફર કરે છે જેમાં એકીકૃત ટ્રેડિંગ અને ડિમેટ એકાઉન્ટ છે અને તે ખરીદી/વેચાણ અને ડિમેટ એકાઉન્ટમાં શેર ટ્રાન્સફર કરે છે. 3-ઇન-1 એકાઉન્ટ તેનાથી એક પગલું આગળ વધે છે અને એકીકૃત ડિમેટ, ટ્રેડિંગ અને બેંક એકાઉન્ટની ઑફર કરે છે. 3-ઇન-1 એકાઉન્ટ પૈસા તેમજ શેર તેમ જ નાણાં કોઈપણ અવરોધ વગર ટ્રાન્સફરની સુવિધા આપે છે. સામાન્ય રીતે બ્રોકરેજ ઑપરેશન સાથેની બેંકો 3-ઇન-1 એકાઉન્ટ ઑફર કરે છે.
ડિસ્કાઉન્ટ અને ફુલ–સર્વિસ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ્સ
તાજેતરના સમયમાં ડિસ્કાઉન્ટ ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ્સ લોકપ્રિય બની ગયા છે. તેઓ કોઈપણ મૂલ્યવર્ધિત સેવાઓ વગર પ્લેન વેનિલા ટ્રેડિંગ સેવાઓ આપે છે. બીજી તરફ સંપૂર્ણ–સેવા ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સંશોધન અહેવાલો, સ્ટૉક સૂચનો અને ટ્રેડિંગ સેવાઓ સાથેની અન્ય ઘણી સુવિધાઓ આપે છે છે.
નિષ્કર્ષ
શેર બજારોમાં ભાગ લેવા માટે ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ આવશ્યક રીતે ફરજિયાત છે. ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ માટે વિશ્વસનીય બ્રોકરેજ પસંદ કરવું જોઈએ કારણ કે વારંવાર ઝડપી રોકાણકાર માટે નોંધપાત્ર નુકસાન થઈ શકે છે.
