सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट कसे निवडावे

डिमॅट अकाउंट काय आहे याबद्दल कधी कुतूहल वाटले आहे का ? तुमच्यासाठी सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट कसे निवडावे?

तुम्ही आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र बनण्यासाठी, तुम्हाला तुमच्या आर्थिक  मालमत्तेची उभारणी  सुरू करणे आवश्यक आहे; ही मालमत्ता  इक्विटी, म्युच्युअल फंड, बाँड्स, आयपीओ (IPO) , डिबेंचर्स, सोने  इत्यादींपैकी  काहीही असू शकते. तुम्हाला विस्तृत कालावधीसाठी विशिष्ट आर्थिक मालमत्तेमध्ये गुंतवणूक करावी लागेल. तथापि, हे साध्य  करण्यासाठी, पुरेसे आर्थिक नियोजन आवश्यक आहे. तुमच्या गुंतवणुकी मधून जास्तीत जास्त उत्पन्न निर्माण करण्यासाठी तुम्हाला थोडी जोखीम सहन  करावी लागेल  आणि स्वत:ला सुरक्षित करावे लागेल. . भारतीय स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक  करण्यासाठी, तुमच्याकडे डिमॅट अकाउंट असणे आवश्यक आहे.

तुम्ही तुमच्या डिमॅट अकाउंटसाठी मीडिओक्रिटी सेटल करू नये. परंतु, सर्वोत्तम पर्याय निवडा, ज्यासाठी काही होमवर्क आणि अचूक नियोजन आवश्यक आहे. डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी, तुम्हाला एक डिपॉझिटरी निवडावी लागेल जी शेअर एक्सचेंजमध्ये ट्रेड करण्यासाठी तुमच्यासाठी सर्वोत्तम असेल. त्यामुळे, शेअर्स इन्व्हेस्ट करण्यात तुमचा प्रवास सुरू करण्यासाठी ट्रेडिंगसाठी तुम्हाला सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडावा लागेल.

शेअर्स खरेदी किंवा विक्रीसाठी डिमॅट अकाउंट उघडले जाते . सेबी (SEBI) – सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया नुसार, एकतर इलेक्ट्रॉनिकरित्या किंवा स्टॉक एक्सचेंजद्वारे प्रत्यक्ष शेअर सर्टिफिकेटच्या माध्यमातून इन्व्हेस्टमेंट करण्याची इच्छा असलेल्या प्रत्येक व्यक्तीला डिमॅट अकाउंट सेट- करणे आवश्यक आहे. जर तुमच्याकडे कायदेशीर डिमॅट अकाउंट नसेल तर तुम्ही शेअर्समध्ये ट्रेड करू शकत नाही.

अशा अनेक बँक आणि वित्तीय संस्था आहेत ज्या  गुंतवणूकदाराला बँक अकाउंट उघडण्याची सुविधा प्रदान करतात. नवीन गुंतवणूकदारांना मदत करणारे  खासगी ब्रोकर देखील आहेत. तथापि, एखाद्याला  त्यांच्या गुंतवणूकीच्या हेतूसाठी सर्वोत्तम निवड करावी लागेल.

भारतातील सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडण्यासाठी खाली काही गोष्टी विचारात घ्याव्यात: :

साधे  अकाउंट उघडणे:

पहिली पायरी सर्वात सोपी असावी, अकाउंट उघडण्याची औपचारिकता ही तुमच्यासाठी – गुंतवणूकदारासाठी अत्यंत सोपी असावी.

सेबी (SEBI) ने डीमॅट अकाउंट उघडण्याची तपशीलवार प्रक्रिया निर्देशित केली आहे ज्याचे  डीपी (DP) – डिपॉझिट सहभागींनी पालन  करणे आवश्यक आहे. तसेच, डीपी (DPs)  ही प्रक्रिया अतिशय सुलभ करू शकतात.

उदाहरणार्थ, गुंतवणूकदारासाठी  सोयीस्कर असलेले सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट ई-केवायसी प्रक्रियेद्वारे उघडता येऊ शकते, ज्यामध्ये गुंतवणूकदाराच्या  आधार डेटाचा  वापर करून अकाउंट उघडण्याची संपूर्ण प्रक्रिया प्रमाणित केली जाते. ही ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया केवळ ऑनलाईनच केली जाते. आणि गुंतवणूकदाराला एकतर प्रत्यक्ष व्हेरिफिकेशन किंवा व्हिडिओ कॅमेऱ्याद्वारे इन-पर्सन व्हेरिफिकेशनद्वारे अंतिम स्वयं-ओळख करणे आवश्यक आहे. तथापि, अकाउंट उघडण्याच्या दोन दिवसांच्या आत ट्रेड केला पाहिजे. ज्याअर्थी, जर फॉर्म भरत असलेल्या आणि वैयक्तिकरित्या जाणाऱ्या प्रत्यक्ष फॉरमॅटद्वारे अकाउंट उघडले असेल तर ट्रेड पाच दिवसांपेक्षा कमी कालावधीमध्ये आयोजित केला पाहिजे.

तसेच, सेबी (SEBI)ने मूलभूत सेवा डिमॅट अकाउंट (बीएसडीए) (BSDA) गुंतवणूकदारांना प्रदान करण्यासाठी प्रत्येक डीपी(DP) ला अनिवार्य केले आहे, जे रिटेल गुंतवणूकदारांना कमी खर्चात मर्यादित सेवा प्रदान करण्याचे वचन देते. हे ऑनलाईन डिमॅट अकाउंट सुविधेचा पर्याय देते. हे अकाउंट नो-फ्रिल्स किंवा बेसिक डिमॅट अकाउंट म्हणूनही ओळखले जाते . तसेच, सेबी (SEBI) सांगते की प्रत्येक डीपी (DP) कमी खर्चावर मर्यादित आणि आवश्यक सेवांसह मूलभूत ट्रेडिंग अकाउंट उपलब्ध करून देईल. 

मूलभूत सेवा डिमॅट अकाउंट अअनुभवी गुंतवणूकदारांसाठी  सर्वोत्तम ऑनलाईन डिमॅट अकाउंट पर्यायांपैकी एक बनवते. बीएसडीए (BSDA) अकाउंटचे शुल्क खालील मुद्द्यामध्ये  हायलाईट केले जातील.

आर्थिक डिमॅट अकाउंट शुल्क:

विचारात घेण्यासाठी आणखी एक सूचक म्हणजे  डिपी (DP) आणि अकाउंट शुल्काची किंमत.

जरी  डिमॅट अकाउंट मध्ये  संपूर्ण वर्ष कोणतेही ट्रान्झॅक्शन केले गेले नाही आणि तुमचे अकाउंट निष्क्रिय असले तरी,  डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी खर्च येतो. हल्ली, बँक, वित्तीय संस्था , डिपॉझिटरी सहभागी, ब्रोकर इ., बहुतांश वेळा, डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी कोणतेही शुल्क आकारू नका. तथापि, जेव्हा तुम्ही डिमॅट अकाउंट ची किंमत मोजता, , तेव्हा तुम्हाला सर्व शुल्कांचा विचार करावा लागेल.

चला आदर्श डिमॅट अकाउंट निवडण्यासाठी विचारात घेण्यासाठी आकारलेले सर्व शुल्क पाहूया:

1. वार्षिक मेंटेनन्स शुल्क आहे – एएमसी (AMC) ज्याचे बिल  वर्षाला गुंतवणूकदारांच्या अकाउंटमध्ये दिलेजाते
2. तुमच्या डिमॅट अकाउंटमधून डेबिट झाल्यावर प्रत्येकवेळी शुल्क आकारले जाते
3. जर तुम्ही तुमच्या डिमॅट होल्डिंग किंवा प्रत्यक्ष व्यवहाराच्या प्रतीची भौतिक प्रत करिता विनंती केली तर शुल्क लागू केले जातात
4. जर तुमची डेबिट सूचना स्लिप – डीआयएस (DIS) किंवा डिमॅट विनंती फॉर्म – डीआरएफ ( DRF) नाकारला असेल तर तुमच्या डिमॅट अकाउंटला किंमत मोजावी लागते.
5. जर तुमच्याकडे प्रत्यक्ष फॉरमॅटमध्ये शेअर्स असतील, तर विशिष्ट डीपी (DPs)  शुल्क भौतिक फॉर्ममधून इलेक्ट्रॉनिक फॉर्ममध्ये रूपांतरित करतात
6. जर तुम्ही बीएसडीए (BSDA) अकाउंट निवडले तर एएमसी (AMC) स्ट्रक्चर सरळ आहे आणि स्लॅब आधारावर प्रदान केले जाते. जर तुमचे अकाउंट मूल्य ₹50,000 पर्यंत असेल तर एएमसी (AMC)  साठी शून्य रक्कम आकारली जाईल. तथापि, ₹50,001 ते ₹2,00,000 पर्यंतच्या मूल्यासाठी, एएमसी (AMC)  शुल्क ₹100 पर्यंत असेल. सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडण्याचा विचार करण्यासाठी ही सर्वात अचूक फी रचना असल्याचे दिसते

तथापि, काही डिपी (DPs) शून्य एएमसी (AMC) डिमॅट अकाउंट देखील प्रदान करतात, ज्यामध्ये ते एएमसी (AMC) शुल्क माफ करतात. तसेच, ते एकतर मर्यादित काळासाठी   एएमसी (AMC) डिमॅट अकाउंट ऑफर करतात, उदाहरणार्थ, तुम्हाला पहिल्या वर्षासाठी कोणतेही एएमसी (AMC) शुल्क किंवा कोणत्याही एएमसी (AMC) डिमॅट अकाउंट शुल्काशिवाय आजीवन ऑफर प्रदान करतात.

भारतातील सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडताना शुल्काविषयी विचारात घेण्यासाठी हे काही मुद्दे आहेत.

बँकिंग आणि ब्रोकिंग दरम्यान अखंड इंटरफेस:

तुमच्यासाठी सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडण्यासाठी अतिशय महत्त्वाचे पैलू तुमचे बँक अकाउंट आणि तुमच्या ब्रोकिंग अकाउंट दरम्यान अखंड प्रक्रिया असावी. याचा अर्थ असा की, दिवसभरात इक्विटीमध्ये इन्व्हेस्ट करताना आणि ट्रेडिंग करताना, ट्रेड पूर्ण करण्यासाठी इंटरनेट आणि ट्रेडिंग ॲप्स वापरण्याच्या सुलभतेसाठी गुंतवणूकदार डिजिटल प्लॅटफॉर्मकडे वळत आहेत.. यासाठी तुमच्या बँक अकाउंट आणि तुमच्या डिमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंटची योग्य लिंकेज आवश्यक आहे.

यामध्ये 2 पर्याय उपलब्ध आहेत, 2-in-1 अकाउंट किंवा 3-in-1 अकाउंट. 3-in-1 अकाउंट तुमचे बँक अकाउंट, तुमचे डिमॅट अकाउंट आणि तुमचे ट्रेडिंग अकाउंट लिंक करते. हे मुख्यत्वे ग्रुप बँकिंग परवाने असलेल्या ब्रोकर्सद्वारे ऑफर केले जाते; बहुतांश बँकिंग संस्था 3-in-1 अकाउंट प्रदान करतात.

3-in-1 अकाउंट कसे काम करते? (i) गुंतवणूकदार बचत  बँकतून ट्रेडिंग अकाउंटमध्ये विशिष्ट रक्कम ट्रान्सफर करतो; (ii) ट्रेडिंग अकाउंट, ज्याची युनिक आयडी (Id) सिक्युरिटीजची खरेदी आणि विक्री करणारा व्यापार करतो; (iii) शेअर क्रेडिटची खरेदी तुमच्या डिमॅट अकाउंटमध्ये दिसून येते. डिमॅट अकाउंटचा वापर बँक म्हणून केला जातो ज्यामध्ये खरेदी केलेले शेअर्स जमा  केले जातात आणि विक्री  केलेले शेअर  केले जाते.

अधिकांश वेळ, खासगी डीपी (DP) किंवा वित्तीय संस्था जे डिमॅट अकाउंट तसेच ट्रेडिंग अकाउंटसाठी गुंतवणूकदारांना सुविधा प्रदान करतात त्यांनी 2-in-1 अकाउंट ऑफर केले आहे. हे अकाउंट पैसे ट्रान्सफर करण्यासाठी अखंड सिस्टीम आणि ट्रेडिंग आणि डिमॅट अकाउंट दरम्यान लिंक वाढवते, जे बहुतांश वेळा काम करते.

या टीपचा सारांश,, बँक अकाउंट दरम्यान ग्राहकाला अखंड इंटरफेस प्रदान केले जाईपर्यंत, ट्रेडिंग अकाउंट आणि पैसे आणि सेवेच्या आर्थिक आणि सरळ ट्रान्सफरसाठी डिमॅट अकाउंट, हे उद्देश पुरेसे पूर्ण केले जाते.

सखोल डेटा विश्लेषण :

लक्षात ठेवण्याचा  एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे डाटाची उपलब्धता. आजचे डिपॉझिटरी सहभागी (DPs), वित्तीय संस्था, बँका इत्यादींनी व्हॅनिला अकाउंट स्टेटमेंटच्या पलीकडे त्यांच्या सेवा प्रसारित केल्या आहेत.

या दिवसांमध्ये डीपी (DPs) वास्तविक वेळेचे मूल्यांकन, ट्रेडिंग क्लायंट्ससाठी ॲक्शन विनंतीसाठी थेट कॉल, डिमॅट इनफ्लो आणि आऊटफ्लोवर विश्लेषण, वेळेवर अलर्ट, प्रमुख मार्केट प्लेयर्स, उद्योग एकाग्रता, विषयगत एकाग्रता, एकत्रित पोर्टफोलिओ आऊटपुट्स सारखे ऑनलाईन डाटा विश्लेषण प्रदान करतात.

सध्याच्या दिवसात आणि युगात , आर्थिक विश्लेषण केवळ शेअर किंमतीची तपासणी करण्यासाठी आणि शेअर वर्तन करण्यासाठीच मर्यादित नाही. हे विश्लेषण बाह्य घटकांसह एकत्रित  आहेत जे अर्थव्यवस्थेतील सामाजिक आणि आर्थिक ट्रेंड, राजकीय पर्यावरण आणि अस्थिरता, ग्राहक वर्तन, प्राधान्ये इत्यादींसारख्या शेअरच्या कामगिरीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. या सर्वाचा  एकत्रितपणे कंपनी, उद्योगावर परिणाम होण्याची  शक्यता असते जे शेअर किंमतीवर अप्रत्यक्ष परिणाम करतात

म्हणून, डाटा विश्लेषणासारखे मूल्य वाढवणाऱ्या , उपलब्ध सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडण्यात गुंतवणूकदाराच्या निर्णयासाठी चांगला फायदा प्रदान करते.

स्वच्छता घटकांचा विचार करणे आवश्यक आहे: :

1. तुमचा डिपी (DP) किती कार्यक्षमतेने ट्रान्झॅक्शन करतो?
2. तो तुम्हाला सर्वोत्तम शेअर किंमत प्रदान करतो का आणि मार्केट ट्रॅक करण्यात तुम्हाला मदत करतो का?
3. तुमचे डिपी (DP)  भौतिक शेअर्सचे डीमॅटिकीकरण व्यवस्थापन किती जलदपणे करते?
4. डिमॅट डेबिट आणि क्रेडिटवर वेळेवर प्रक्रिया केली जाते का?
5. डिपी (DP)   द्वारे प्रदान केलेल्या सेवांच्या गुणवत्तेविषयी एकूण मत  काय आहे?
6. सेबी (SEBI), एनएसडीएल (NSDL) किंवा सीडीएसएल (CDSL) सह डीपी (DP)  ची कोणतीही सेवा-संबंधित तक्रार प्रलंबित आहे का?
7. डीपी (DP)   आणि त्याच्या कंपनीबद्दल कोणतीही नकारात्मक बातम्या आहेत का?

हाय सर्व्हिस स्टँडर्ड देण्यासाठी डीपी (DP वचनबद्ध आहे की नाही  याबद्दल  हे प्रश्न निर्धारित करतात.

भारतातील सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडताना विचारात घेण्यासाठी हे मुख्य वैशिष्ट्ये किंवा टिप्स आहेत:

1. ट्रेड करण्याचा सर्वात सुरक्षित मार्ग म्हणजे अनेक डिपॉझिटरी सहभागींच्या सहाय्याद्वारे.
2. डीपी (DP) सह रजिस्टर्ड डिमॅट अकाउंट कार्यक्षम आणि जलद सर्व्हिस प्रदान करणे आवश्यक आहे.
3. आज भरपूर असलेले ऑनलाईन प्लॅटफॉर्म हे सर्व ट्रेडिंग आणि इन्व्हेस्टमेंट आवश्यकतांसाठी तुमचे वन-स्टॉप डेस्टिनेशन आहेत.
4. ऑनलाईन ट्रेडिंग आणि डिमॅट अकाउंटद्वारे मोबाईल ॲप्सवर रिअल-टाइम अपडेट्स आणि ट्रॅकिंग खूपच मागणीमध्ये आहेत.
5. डीपी (DP)  द्वारे प्रदान केलेली संशोधन अहवाल आणि शिफारशी ही गुंतवणूकदाराला त्याच्या गुंतवणूकीच्या प्रवासात मदत करण्यासाठी एक मूल्यवर्धित सेवा आहे.

वरील सर्व सेवा ऑफर करणारी किंवा काही सेवांपर्यंत मर्यादित कंपन्या, बँका, वित्तीय संस्था, ब्रोकिंग कंपन्या अनेक आहेत. सर्वोत्तम डिमॅट अकाउंट निवडण्याचा विचार करताना सर्व टिप्स लक्षात ठेवणे सर्वोत्तम आहे, जे तुमच्यासाठी सर्वोत्तम आहे.

वारंवार  विचारले जाणारे प्रश्न

स्टॉक ब्रोकर व्यापारी/गुंतवणूकदारासाठी डिमॅट अकाउंट उघडू शकतो का?

होय, ब्रोकर तुमच्यासाठी डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी अधिकृत आहे. तुमचे डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी तुम्ही कोणत्याही रजिस्टर्ड डिपॉझिटरी सहभागी डीपी (DP) शी संपर्क साधू शकता, जी  बँक किंवा ब्रोकर असू शकते.

डिमॅट अकाउंट ऑनलाईन उघडू शकतो का?

होय, डिमॅट अकाउंट ऑनलाईन उघडू शकता. तुम्हाला फक्त ब्रोकर निवडायचा आहे आणि तपशील ऑनलाईन भरायचा आहे. ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रियेद्वारे तुमचे तपशील तुमचा आधार डाटा वापरून प्रमाणित केले जाईल.

डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी आवश्यक असलेली काही कागदपत्रे म्हणजे पॅन (PAN) कार्ड, आधार/ड्रायव्हिंग लायसन्स/पासपोर्ट/मतदान ओळखपत्र/रेशन कार्ड ओळख आणि पत्ता, आयआरटी (ITR) स्टेटमेंट आणि नुकत्याच काढलेल्या  फोटोसह बँक तपशिलासाठी रद्द केलेला चेक.

डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी किती  शुल्क आकारले जाते?

सामान्यपणे, डिमॅट अकाउंट उघडण्यासाठी कोणतेही शुल्क नाही. एंजल वन आपल्या सर्व ग्राहकांना डिमॅट अकाउंट मोफत उघडण्याची सुविधा प्रदान करते. सेबी (SEBI) ने रु. 50,000 पर्यंतच्या गुंतवणूकीसह अकाउंटसाठी कोणतेही डिमॅट शुल्क आकारले नाही.

माझ्याकडे 2 डिमॅट अकाउंट असू शकतात का?

होय, तुमच्याकडे दोन डिमॅट अकाउंट असू शकतात. खरं तर, ट्रेडर/ गुंतवणूकदाराकडे  अनेक डिमॅट अकाउंट असू शकतात, मात्र हे अकाउंट विविध ब्रोकरकडे  उघडलेली असावीत . याचा अर्थ असा की तुम्ही एका विशिष्ट ब्रोकर कडे केवळ एकच डिमॅट अकाउंट उघडू शकता.