व्हर्टिकल स्प्रेड पर्याय म्हणजे काय?

व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजी ही भारतातील आणि जगभरातील व्यापाऱ्यांनी वापरलेली लोकप्रिय ट्रेडिंग स्ट्रॅटेजी आहे जेणेकरून बाजारपेठेतील ट्रेंडचा लाभ घेता येईल आणि जोखीम मॅनेज करता येईल. या धोरणामध्ये वेगवेगळ्या स्ट्राईक किंमतीसह दोन पर्यायांची खरेदी आणि विक्री करणे समाविष्ट आहे मात्र समाप्ती तारीखही समान आहे.

व्हर्टिकल स्प्रेड: अर्थ आणि व्याख्या

व्हर्टिकल ऑप्शन स्प्रेड ही एक स्ट्रॅटेजी आहे जी व्यापाऱ्यांना बाजारातील दिशात्मक पूर्वग्रहाचा लाभ घेण्याची परवानगी देते. व्हर्टिकल स्प्रेड हे भारतातील लोकप्रिय ट्रेडिंग स्ट्रॅटेजी आहे जे ट्रेडर्सना त्यांची रिस्क कमी करताना मार्केट ट्रेंडवर भांडवल करण्याची परवानगी देते. या दृष्टीकोनामध्ये एका स्ट्राईक किंमतीमध्ये कॉल किंवा पुट ऑप्शन खरेदी करणे आणि दुसऱ्या कॉलची विक्री करणे किंवा भिन्न स्ट्राईक किंमत आणि समाप्ती तारीख यासह ऑप्शन ठेवणे समाविष्ट आहे.ऑप्शन चेनमध्ये पर्याय व्हर्टिकली स्टॅक केले जातात, म्हणून “व्हर्टिकल स्प्रेड” नाव आहे. दोन प्रकारचे व्हर्टिकल स्प्रेड्स आहेत: बुल कॉल स्प्रेड आणि बेअर पुट स्प्रेड, ज्यामध्ये अनुक्रमे लोअर स्ट्राईक कॉल पर्याय खरेदी करणे आणि हायर स्ट्राईक कॉल पर्याय विकणे किंवा हायर स्ट्राईक पुट पर्याय खरेदी करणे आणि कमी स्ट्राईक पुट पर्याय विकणे यांचा समावेश होतो. हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की स्प्रेडमध्ये वापरलेल्या पर्यायांचा समाप्ती महिना असणे आवश्यक आहे, कारण वेगवेगळ्या समाप्ती महिन्यांसह पर्याय वापरल्याने ते कॅलेंडर स्प्रेडमध्ये बदलेल,, जे एक विशिष्ट धोरण आहे.

व्हर्टिकल स्प्रेडचे प्रकार

व्हर्टिकल स्प्रेड्स डेबिट स्प्रेड्स किंवा क्रेडिट स्प्रेड्स असू शकतात. डेबिट स्प्रेडमध्ये स्प्रेडसाठी पैसे भरणे समाविष्ट आहे, तर क्रेडिट स्प्रेडमध्ये स्प्रेडसाठी क्रेडिट प्राप्त होते. डेबिट स्प्रेड्स तेजीच्या मार्केट स्थितींमध्ये वापरले जातात, तर क्रेडिट स्प्रेड्स मंदीच्या  मार्केट स्थितींमध्ये वापरले जातात.

व्हर्टिकल स्प्रेडचे उदाहरणे

व्हर्टिकल स्प्रेडची उदाहरणे

संभाव्य तोटा मर्यादित करताना दोन पर्यायांच्या प्रीमियममधल्या फरकातून नफा मिळवणे असा वर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजीचा उद्देश आहे.

येथे एक व्हर्टिकल स्प्रेड पर्यायांचे उदाहरण आहे: समजा एखाद्या गुंतवणूकदाराचा असा विश्वास आहे की एखाद्या विशिष्ट कंपनीचा स्टॉक XYZ म्‍हणजे, अल्पावधीत वाढणार आहे, परंतु त्‍याला त्‍याचा डाउनसाइड जोखीम मर्यादित करायचा आहे. या संधीचा फायदा घेण्यासाठी तो बुल कॉल स्प्रेड धोरण वापरू शकतो. XYZ सध्या रु 1,000 वर ट्रेड करत आहे असे गृहीत धरून, गुंतवणूकदार पुढील गोष्टी करू शकतात: 1,020 रुपयांच्या स्ट्राइक प्राइससह जो 1 महिन्यामध्ये 50 रुपये प्रति शेअरच्या प्रीमियमसाठी कालबाह्य होईल असा कॉल ऑप्शन विकत घ्यायचा. सोबतच 20 रुपये प्रति शेअरच्या प्रीमियमवर 1,050 रुपयांच्या स्ट्राइक प्राईससह 1 महिन्यात एक्स्पायर होईल अश्या कॉल ऑप्शनची विक्री करायची. व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजीसाठी दिलेला निव्वळ प्रीमियम हा उच्च स्ट्राइक किमतीसह कॉल ऑप्शन विकून मिळालेला प्रीमियम आणि कमी स्ट्राइक किमतीसह कॉल ऑप्शन विकत घेण्यासाठी भरलेला प्रीमियम यातील फरक आहे, जो प्रति शेअर 30 (रु. 50 – रु. 20) रुपये आहे.दोन पर्यायांच्या स्ट्राइक किमतींमधील फरक वजा निव्वळ प्रीमियम भरलेला हा या धोरणासाठी जास्तीत जास्त संभाव्य नफा आहे. आपल्या उदाहरणात, हा प्रीमियम रु. 1,050 – रु 1,020 – रु 30 = रु. 0 प्रति शेअर असा आहे. या धोरणासाठी जास्तीत जास्त संभाव्य तोटा म्हणजे निव्वळ प्रीमियम भरलेला असतो, जो प्रति शेअर 30 रुपये असतो. जर XYZ ची किंमत वाढली आणि पर्याय संपल्यावर स्टॉक रु. 1,100 वर ट्रेडिंग करत असेल, तर गुंतवणूकदाराला प्रति शेअर 20 रुपये (दोन पर्यायांच्या स्ट्राइक किंमतीतील फरक वजा निव्वळ भरलेला प्रीमियम) नफा होईल. तथापि, जर स्टॉक रु. 1,020 च्या खाली आला, तर गुंतवणूकदाराला तोटा होईल, जो भरलेल्या निव्वळ प्रीमियमपुरते मर्यादित असेल. हे लक्षात घ्यायला हवे की हे फक्त एक उदाहरण आहे आणि कोणत्याही पर्याय ट्रेडिंग धोरणाची अंमलबजावणी करण्यापूर्वी गुंतवणूकदारांनी त्यांच्या स्वतःच्या जोखीम सहन करण्याच्या क्षमतेता आणि गुंतवणूकीच्या उद्दिष्टांचा काळजीपूर्वक विचार केला पाहिजे.

व्हर्टिकल स्प्रेड नफा आणि तोटा मोजणे

भारतातील व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन स्ट्रॅटेजीचे नफा आणि नुकसान मोजण्यासाठी, तुम्हाला खालील घटकांचा विचार करावा लागेल:

• पर्यायांची स्ट्राईक किंमत:

व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजीमध्ये विविध स्ट्राईक किंमतीसह खरेदी आणि विक्री पर्याय समाविष्ट आहेत.

• भरलेला किंवा प्राप्त झालेला प्रीमियम:

प्रीमियम म्हणजे पर्यायाची किंमत, जी पर्याय खरेदी किंवा विक्री झाल्यावर दिले जाते किंवा प्राप्त होते.

• पर्यायांची समाप्ती तारीख:

पर्यायांमध्ये विशिष्ट समाप्ती तारीख असते, त्यानंतर ते आकारण कालबाह्य होतात.

नफा किंवा तोटा मोजण्यासाठी, या पायऱ्यांचे अनुसरण करा:

1. कमाल नुकसान निर्धारित करा:

   व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजीचे कमाल नुकसान हे भरलेल्या आणि प्राप्त झालेल्या प्रीमियममधील फरक आहे. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही ऑप्शन खरेदी करण्यासाठी ₹500 भरले आणि अन्य ऑप्शन विक्रीसाठी ₹300 प्राप्त केले, तर तुमचे कमाल नुकसान ₹200 असेल.

2. ब्रेकईव्हन पॉईंट निर्धारित करा:

   ब्रेकईव्हन पॉईंट ही किंमत आहे ज्यावर धोरण नफा करण्यास सुरुवात करते. बुलिश कॉल स्प्रेडसाठी ब्रेकईव्हन पॉईंट म्हणजे खरेदी केलेल्या कॉल ऑप्शनची स्ट्राईक किंमत अधिक भरलेला निव्वळ प्रीमियम. मंदीच्या पुट स्प्रेडसाठी ब्रेकईव्हन पॉईंट म्हणजे विक्री केलेल्या पर्यायाची स्ट्राईक किंमत निव्वळ प्रीमियम वजा केली जाते.

3. नफा किंवा तोटा कॅल्क्युलेट करा:

   नफा किंवा तोटा मोजण्यासाठी, तुम्हाला समाप्ती आणि ब्रेकईव्हन पॉईंटवर अंतर्निहित मालमत्तेच्या किंमतीमधील फरक विचारात घेणे आवश्यक आहे. जर अंतर्निहित मालमत्तेची किंमत ब्रेकवेन पॉईंटपेक्षा जास्त असेल तर धोरण नफा करते. जर हे ब्रेकईव्हन पॉईंटपेक्षा कमी असेल तर धोरणामुळे नुकसान होते.

   उदाहरणार्थ, समजा तुम्ही ₹100 च्या स्ट्राईक प्राईससह कॉल ऑप्शन खरेदी केला आणि ₹5 च्या प्रीमियमचे पेमेंट केले, ₹110 च्या स्ट्राईक प्राईससह अन्य कॉल ऑप्शन विकला आणि ₹2 प्रीमियम प्राप्त झाला. कमाल नुकसान ₹3 असेल (भरलेला आणि प्राप्त झालेल्या प्रीमियममधील फरक). ब्रेकइव्हन पॉईंट रु. 103 असेल (खरेदी केलेल्या कॉल ऑप्शनची स्ट्राईक किंमत अधिक भरलेला निव्वळ प्रीमियम). जर कालबाह्यतेच्या वेळी अंतर्निहित मालमत्तेची किंमत रु. 115 असेल, तर नफा रु. 7 असेल (विक्री कॉल पर्यायाच्या स्ट्राईक किंमतीमधील फरक, भरलेल्या आणि प्राप्त झालेल्या निव्वळ प्रीमियमला वजा करणे).

निष्कर्ष

व्यापाऱ्यांमध्ये व्हर्टिकल स्प्रेड ऑप्शन्स स्ट्रॅटेजी ही भारतातील व्यापाऱ्यांमध्ये लोकप्रिय निवड आहे कारण हे तुलनेने कमी-जोखीम असलेले धोरण आहे जे व्यापाऱ्यांना त्यांच्या संभाव्य नुकसानाला मर्यादित करताना बाजार ट्रेंडमधून नफा मिळविण्याची परवानगी देते. जर तुम्ही या धोरणासह प्रयोग करू इच्छित असाल तर आता एंजल वन सह डिमॅट अकाउंट उघडा आणि सुरू करा. तथापि, कोणत्याही पर्याय व्यापार धोरणासह, समाविष्ट जोखीम समजून घेणे आणि या धोरणाचा वापर करण्यापूर्वी पर्यायांची व्यापार करण्याची ठोस समज असणे महत्त्वाचे आहे. ऑप्शन स्ट्रॅटेजीविषयी अधिक वाचा

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न