હાર્ડ કોમોડિટીઝ વિગતવાર માહિતી મેળવો

દૈનિક  જીવન – ખાદ્ય, ઇંધણ અથવા ખનિજોની આસપાસ જ ઘૂમે છે. કોમોડિટી તમને તમારી કારમાં ઈંધણ ભરવા  કેટલી ચુકવણી કરો છો, એરપ્લેન દ્વારા મુસાફરી કરવી કેટલો ખર્ચાળ છે, અને તમે તમારી સાપ્તાહિક કરિયાણાની દુકાન પર કેટલી ચુકવણી કરો છો તેને અસર કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, તેઓ તમારા ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પોર્ટફોલિયોને વિવિધતા આપવા માટે અત્યંત ઉપયોગી હોઈ શકે છે.

કોમોડિટી એવી વસ્તુઓ છે જેનું અન્ય માલ-સામાનન માટે આદાન-પ્રદાન કરી શકાય છે તે ખરીદી, વેચાણ અથવા ટ્રેડિંગ દ્વારા થઈ શકે છે. કોમોડિટીઝ ખરીદી, વેચાણ અને કોમોડિટી માર્કેટમાં વેપાર કરી શકાય છે અને તેને અધિકૃત રીતેસ્થાપિત અને નિયમિત કરી શકાય છે.

કોમોડિટી માર્કેટ ઉત્પાદકો અને ગ્રાહકોને કેન્દ્રિયકૃત અને તરલતાલક્ષી બજારમાં વસ્તુઓ (કોમોડિટી) ખરીદવા અને વેચવાની મંજૂરી આપે છે.કોમોડિટીઝ ભૌતિક ડિલિવરી લેવાના બદલે ટ્રેડર્સ ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રેક્ટ્સમાં કામકાજ (ટ્રેડ) કરી શકે છે. ફ્યુચર કોન્ટ્રેક્ટ ખરીદદાર અથવા વિક્રેતાને એક નિર્ધારિત કિંમત પર અને પૂર્વનિર્ધારિત સમયગાળામાં કેટલીક ચીજવસ્તુ (કોમોડિટી)ની નિયત પ્રમાણમાં આદાન–પ્રદાન કરવાની મંજૂરી આપે છે.

બજારના ખેલાડીઓ ભવિષ્યના વપરાશ અથવા ઉત્પાદન સામે હેજ તરીકે કોમોડિટીઝ ડેરિવેટિવ્સનો પણ ઉપયોગ કરી શકે છે. આ બજારો સટ્ટોડીયાઓ, રોકાણકારો અને  વચેટીયાઓ (આર્બિટ્રેજીયર્સ) સાથે ખૂબ લોકપ્રિય છે.

સૌથી મહત્વના કોમોડિટી એક્સચેન્જમાં શિકાગો બોર્ડ ઑફ ટ્રેડ (સીબીઓટી), શિકાગો મર્કન્ટાઇલ એક્સચેન્જ (સીએમઈ) અને લંડન મેટલ એક્સચેન્જ (એલએમઇ) છે. ભારતમાં આપણી પાસે મહત્વના એવા બે એક્સચેન્જ મલ્ટી કોમોડિટી એક્સચેન્જ (એમસીએક્સ) અને નેશનલ કોમોડિટી એન્ડ ડેરિવેટિવ્સ એક્સચેન્જ લિમિટેડ (એનસીડેક્સ) છે.

અહી કોમોડિટીઝનો અર્થ એક છત્રછાયા હેઠળ અનેક એસેટને. કોમોડિટી માર્કેટમાં વિવિધ પેટા–વર્ગોનો સમાવેશ થાય છે.

 ટ્રેડર્સ (વ્યાપારીઓ) માટે આ પ્રકારની કોમોડિટીઝનું વર્ગીકરણ કરવુ ખૂબ જ જરૂરી છે. તે આ પ્રમાણે છેઃ

વેપારીઓ માટે આ પ્રકારની ચીજોને સમજવી જરૂરી છે. તેઓ નીચે મુજબ છે:

હાર્ડ કોમોડિટી

હાર્ડ કોમોડિટીઝ એ એવા ઉત્પાદન છે કે જે સામાન્ય રીતે માઈનિંગ અને એનર્જી ઈન્ડસ્ટ્રીઝમાં  જમીનમાંથી બહાર કાઢવામાં આવે છે.

સોફ્ટ કોમોડિટી

સોફ્ટ તરીકે વર્ગીકૃત કરેલી કોમોડિટીઝ ઉત્પાદિત અથવા ખેતીવાડીના ઉત્પાદનોને સંદર્ભિત કરે છે. જેમ કે પશુધન, અનાજ અને તેલીબિયાં વગેરેનો સમાવેશ થાય છેછે.

સખત અને નરમ કોમોડિટીઝ વચ્ચેના તફાવતના પરિણામે તમે તેમને કેવી રીતે કામકાજ કરો છો તે પણ અલગ છે.

ચાલો હાર્ડ કોમોડિટીઝ શું છે તેઅંગે વિશેષ અભ્યાસ કરીએ.

કુદરતી રીતે મળી આવતા કાચા માલને હાર્ડ કોમોડિટી કહેવામાં આવે છે. વ્યાખ્યાના પરિણામે તે નિષ્કર્ષ પર આવી શકાય છે કે હાર્ડ કોમોડિટીઝ મોટાભાગે ખાણ અથવા ડ્રિલ કરવામાં આવેલ છે.

હાર્ડ કોમોડિટીઝ  પેટાઉત્પાદન પણ સમાન રીતે વર્ગીકરણ કરવામાં આવે છે, જોકે તેઓ  રહે છે અને વાસ્તવિક કાચા માલ નથી.

‘હાર્ડ કોમોડિટીઝ‘ શબ્દ સોના, રબર અને ઓઈલ જેવા કુદરતી સંસાધનોને દર્શાવે છે. તેનાથી વિપરીત, ‘સોફ્ટ કોમોડિટી‘માં કૃષિ ઉત્પાદનો અથવા પશુધનનો સમાવેશ થાય છે, જેમ કે મકાઈ, ઘઉં, કૉફી, ખાંડ, સોયાબીન અને સુઅરનું માંસ.

હાર્ડ કોમોડિટીઝ ઉદાહરણોમાં શામેલ છે પરંતુ તે  મર્યાદિત નથી:

• કિંમતી ધાતુ: ગોલ્ડ, સિલ્વર, પ્લેટિનમ
• બેઝ મેટલ્સ: કૉપર, આયરન ઓર, એલ્યુમિનિયમ
• એનર્જી: ઓઈલ, ગેસોલાઇન, કુદરતી ગૅસ, ઇથાનોલ

સખત વસ્તુઓની લાક્ષણિકતા:

• આ હાર્ડ કોમોડિટીઝની મુખ્ય લાક્ષણિકતા એ છે કે તેઓ ખૂબ જ કાર્યરત રીતે ગહન હોય છે. મોટા પ્રમાણમાં મૂડી રોકાણ કરવાની જરૂર પડે છે.. પરિણામે, હાર્ડ કોમોડિટીઝના ઉત્પાદકો સામાન્ય રીતે મોટી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ હોય છે.
• સોફ્ટ કોમોડિટીઝ તેનાથી વિપરીત હાર્ડ કોમોડિટીઝ વધુ લાંબા સમયગાળા માટે સંગ્રહિત કરી શકાય છે. માટે હાર્ડ કોમોડિટીઝ ઓછી અસ્થિરતા ધરાવે છે.
• મોટાભાગનું કામકાજ રાષ્ટ્રીય સીમાઓમાં થાય છે.
• વૈશ્વિક અર્થતંત્રની તંદુરસ્તી વિશ્વસનીય સૂચકાંક હાર્ડ કોમોડિટીઝમાંકામકાજ ધરાવે છે..
• જ્યારે હાર્ડ કોમોડિટીઝમાં કામકાજ કરવામાં આવે છે ત્યારે  તમારા કોન્ટ્રેક્ટ સાઈઝ તમે કામકાજ કરો છો તે કોમોડિટીઝમાં તેના આધારે અલગ-અલગ હોય છે. હાર્ડ કોમોડિટીઝના વર્ગમાં ટ્રેડિંગ કરતી વખતે, તેના આધારે તમારા કોન્ટ્રેક્ટનુંકદ અલગ હશે. હાર્ડ કોમોડિટીઝ કેટેગરીથી સંબંધિત હોવા છતાં, સોનું અને એલ્યુમિનિયમ ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રેક્ટ અલગ હોય છે.

હાર્ડ  કોમોડિટી કિંમતોને અસર કરતા પરિબળો

હાર્ડ કોમોડિટીઝ ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રેક્ટ વિવિધ પરિબળો દ્વારા પ્રભાવિત થાય છે, જેમાં કોમોડિટીઝના પ્રકાર અને પુરવઠા અને માંગનો સમાવેશ થાય છે. અહીં કેટલાક પરિબળો છે, જેમાં સત્તાવાર અહેવાલોનો સમાવેશ કરવામાં આવેલ છે, જે કોમોડિટીઝ ટ્રેડર્સ શોધે છે.

• વેપારી (ટ્રેડર્સ)ના અહેવાલની પ્રતિબદ્ધતા:

સીએફટીસી (કોમોડિટી ફ્યુચર્સ ટ્રેડિંગ કમિશન) સીઓટી રિપોર્ટ્સ તરીકે ઓળખાતા સાપ્તાહિક કોમોડિટી  અહેવાલ પ્રકાશિત કરેલ છે. આ અહેવાલોનો ઉપયોગ બજારની સ્થિતિને ટ્રૅક કરવા માટે કરવામાં આવે છે, જે મોટુ કદ ધરાવે છે. સંસ્થાકીય ધારકો જેમ કે બેંકો સામાન્ય રીતે શામેલ છે. આ અહેવાલો ઉત્પાદકોના અને ગ્રાહકોની ખુલ્લી સ્થિતિઓને પણ ટ્રૅક કરે છે.

• પુરવઠા અને માંગ અંગોનો અહેવાલ:

હાર્ડ કોમોડિટીઝ મૂળભૂત રીતે આંતરરાષ્ટ્રીય હોય છે, જેથી પુરવઠા અને માંગ નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવે છે. ક્રુડ ઓઈલ મુખ્યત્વે સાઉદી અરેબિયા દ્વારા ઉત્પાદિત કરવામાં છે. તેના વિપરીત, ક્રુડ ઓઈલના સૌથી મોટા  ગ્રાહકો ચીન અને ભારત જેવા દેશો છે. એટલે કે એક દેશમાં ઉત્પાદન પરનો ડેટા પુરવઠાને અસર કરે છે. તેનાથી વિપરીત બાજુ માંગ દ્વારા હાર્ડ કોમોડિટીઝની કિંમતો નક્કી કરવામાં આવે છે.

• સરકારી નિયંત્રણો અને રાજકીય  સ્થિરતા:

તેમની કુદરતી કાચામાલ સામાન હાર્ડ કોમોડિટીઝને લીધે સામાન્ય રીતે પસંદ કરેલા દેશોમાં ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. માટે સરકાર દ્વારા આયાત અને નિકાસના નિયમન તેમજ રાજકીય  સ્થિરતા પણ હાર્ડ કોમોડિટીઝની કિંમતોને અસર કરે છે.

સમાપન

જોકે કોમોડિટી બજારોને સમજવા સરળ છે, ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રેક્ટ અને ઓપ્શનમાં ટ્રેડિંગભૌતિક વસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરવાથી નોંધપાત્ર રીતે અલગ હોય છે; ટ્રેડર્સ પાસે કોમોડિટી કેવી રીતે કામ કરે છે તે વિશે સંપૂર્ણ જાણકારી હોવી જોઈએ અને ક્યાં રોકાણ કરવું તે વિશે માહિતીપૂર્ણ નિર્ણયો લેવા જોઈએ. કોમોડિટીમાં અસરકારક રીતે વ્યવહાર કરવા માટે તમારે હંમેશા એક સારી રીતે સ્થાપિત, પ્રતિષ્ઠિત બ્રોકરેજ ફર્મ સાથે કામ કરવું જોઈએ.