સ્ટ્રાઇકની કિંમત એ ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ જેવી ડેરિવેટિવ્સ સંબંધિત સૌથી મહત્વપૂર્ણ ધારણા છે. ટ્રેડર્સને પસંદ કરતા પહેલાં તેના વિવિધ સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝના ઓપ્શનનું મૂલ્યાંકન અને તુલના કરવાની જરૂર છે
ઓપશન્સમાં સ્ટ્રાઇકપ્રાઈઝ
ફાઇનાન્સમાં ઓપશન્સ એક એવો કોન્ટ્રેક્ટ છે જે તેમના ખરીદદારને પૂર્વનિર્ધારિત કિંમત પર એક નિર્ધારીત તારીખ પર અથવા તે સુધી ખરીદવા/વેચવાનો અધિકાર આપે છે (કોન્ટ્રેક્ટના વિક્રેતા પાસેથી/સુધી) ઓસેટને લગતા કોન્ટ્રેક્ટ હેઠળ ટ્રેડ કરી શકાય તેવી પૂર્વનિર્ધારિત કિંમતને સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ કહેવામાં આવે છે. પ્રશ્નમાં રહેલી એસેટ ક્રુડ ઓઈલના બૅરલ્સથી લઈને સાર્વજનિક રીતે કામકાજ ધરાવતી કંપનીઓ સુધીની કંઈપણ હોઈ શકે છે.
સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝસામે સ્પૉટપ્રાઈઝ
કોન્ટ્રેક્ટના વિક્રેતાને સ્ટ્રાઇકપ્રાઈઝ પર એસેટ ખરીદવા/વેચવા માટે કોન્ટ્રેક્ટના ખરીદદારના અધિકારનું સન્માન કરવુ જરૂરી છે (એટલે કે જે કિંમત પર ઓપશન્સના કોન્ટ્રેક્ટ માટે ઑફર સ્ટ્રાઈક થઈ હતી). વાસ્તવિક બજાર કિંમત અથવા સ્પૉટ પ્રાઈઝ (એટલે કે સ્પૉટ માર્કેટમાં એસેટની કિંમત જ્યાં તે સીધી ખરીદી/વેચાણ થાય છે).
ઑપ્શન ટ્રેડમાં સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝનું ઉદાહરણ
ધારો કે કંપની ‘સી‘ નો હિસ્સો 23 જુલાઈના રોજ સ્ટૉક એક્સચેન્જ પર રૂપિયા 100 માટે ટ્રેડ કરવામાં આવે છે. ખરીદનાર ‘બી‘ એ અપેક્ષા રાખે છે કે કિંમત 28 જુલાઈ સુધી રૂપિયા 120 થી વધશે પણ તેના વિશે ખૂબ જ ખાતરી નથી. એકસાથે વિક્રેતા ‘એ છે કે જેઓ ખાતરી કરે છે કે કિંમત વધારશે નહીં અને તેથી, તેઓ શેર દીઠ રૂપિયા 3 ના પ્રીમિયમ માટે 28 જુલાઈ ના રોજ રૂપિયા 110 માં અંડરલાઈંગ શેર ખરીદવા માટે ઓપ્શન કોન્ટ્રેક્ટ વેચવાની ઑફર આપે છે. બી એક્સચેન્જ પર આ ઑફર જોઈ રહ્યું છે અને ઓપશન્સ ખરીદવાનું નક્કી કરે છે.
અહીં પ્રશ્ન ઓપશન્સ એક કૉલ વિકલ્પ છે કે કેમ. જે તેના ખરીદદારને અંડરલાઈંગ પ્રૉડક્ટ ખરીદવાનો અધિકાર આપે છે. બી કૉલ ઓપશન્સ પર લાંબા સમય સુધી ચાલી રહ્યું છે અને એસ તેના પર ટૂંકું થઈ રહ્યું છે અને સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ રૂપિયા 110 છે.
હવે જો 28 જુલાઈ, સ્ટૉક માર્કેટ પર શેરની સ્પૉટ કિંમત પ્રાઈઝ રૂપિયા120 ને હિટ કરે છે, તો બી હજુ પણ એસથી રૂપિયા110 પર શેર ખરીદી શકે છે, સ્પૉટ માર્કેટમાંરૂપિયા120 પર શેર વેચી શકે છે અને તેથી રૂપિયા 7 નો નફો કરી શકે છે (કારણ કે રૂપિયા 3 નું પ્રીમિયમ પહેલેથી જ એસને ચૂકવવામાં આવ્યું છે). બીજી તરફ, જો કિંમત રૂપિયા113 છે, તો B રૂપિયા 110 પર ખરીદી શકે છે, રૂપિયા113 પર વેચી શકે છે અને આમ રૂપિયા 3 ની ચુકવણી કરેલ પ્રીમિયમ હોય) શૂન્ય નફા અથવા નુકસાન સાથે પણ વિરામ થઈ શકે છે. જો સ્પૉટપ્રાઈઝ રૂપિયા 13 થી ઓછી હોય, તો બી રૂપિયા 3 નું નુકસાન કરે છે (એટલે કે. જે વિકલ્પનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો ન હતો તેના માટે ચૂકવેલ પ્રીમિયમ). બી નો નફો/નુકસાન એસના નુકસાન/નફા સમાન છે. તેથી, કૉલ ઓપશન્સમાં જો સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ સ્પોટ પ્રાઈઝ કરતાં ઓછી હોય તો ખરીદદાર નફો કરે છે.
કોઈને અહીં નોંધ કરવી જોઈએ કે જે બી દ્વારા સમાન સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ અને અન્ય વિગતો સાથે ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રેક્ટ ખરીદવાનું પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારબાદ તેણે સંપૂર્ણ રકમ (શેરોની સંખ્યા દ્વારા ગુણાકાર સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ) ગુમાવી દીધી હશે, જે તેમની સાથે અનુકૂળ ન હતી. જો કે, આ વિકલ્પ હોવાથી તે ફક્ત ચૂકવેલ પ્રીમિયમ જ ગુમાવી શકે છે.
પુટ ઓપશન્સ સ્ટ્રાઈક પ્રાઈઝ
એક પુટ ઑપ્શન કોન્ટ્રાક્ટ તેના ખરીદદારને અંડરલાઈંગ એસેટને પૂર્વનિર્ધારિત સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ પર કોન્ટ્રાક્ટના વિક્રેતાને પૂર્વનિર્ધારિત તારીખ સુધી વેચવાનો અધિકાર આપે છે. એસેટ વેચવાનો આ અધિકાર મેળવવા માટે ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટ ખરીદનાર કરારના વિક્રેતાને પ્રીમિયમ ચૂકવે છે.
અગાઉના ઉદાહરણના સંદર્ભમાં જો એસ તેની પાસેથી પ્રીમિયમ લઈ બી ખરીદવાનો અધિકાર વેચવાને બદલે (કૉલ ઓપશન્સમાં હોય તે અનુસાર) તેમને પ્રીમિયમ આપીને બી પાસેથી ખરીદવાનો હતો, તેને સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ પર તેમને પ્રીમિયમ આપીને શેર વેચવાનો અધિકાર હતો, તેને એક પુટ ઓપશન્સ કહેવામાં આવશે. એસ ઓપશન્સ ખરીદદાર અને બી વિક્રેતા હશે.
જો સ્ટ્રાઇકપ્રાઈઝ સ્પોટ પ્રાઈઝ કરતાં વધુ હોય તો ખરીદદાર નફો કરે છે.
સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ નિર્ધારિત કરતા પરિબળો
સ્ટ્રાઇકપ્રાઈઝ ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટ નો એક મુખ્ય ઘટક હોવાથી તે ખરીદદાર અને વિક્રેતા દ્વારા ધ્યાનમાં લેવામાં આવતા ઘણા વેરિએબલ્સ પર આધારિત છે.
-
રિવૉર્ડ રેશિયો માટે જોખમ
– કેટલા પૈસા અથવા મૂલ્યનું રોકાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે તેના પ્રમાણ (એટલે કે પૈસા અથવા અન્ય મૂલ્યના સંદર્ભમાં અપેક્ષિત વળતરને જોખમમાં મૂકવું) એ રિવૉર્ડ રેશિયોનો જોખમ છે. મૂળભૂત અને ટેકનિકલ વિશ્લેષણ તેમજ જોખમ માટેની તેમની સંબંધિતક્ષમતાને આધારે વિવિધ સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ માટે વિવિધ રિસ્ક–ટુ–રિવૉર્ડ રેશિયોની ગણતરી કર્યા પછી, વિક્રેતા અને ખરીદદાર સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ પર સંમત થાય છે.
-
સૂચિત અફરા તફરી
– જોખમની ગણતરી કરતી વખતે, સૂચિત વધઘટ કે અફરા તફરીને શામેલ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે અંડરલાઈંગ એસેટની સ્થાનની કિંમતના ગણિત રીતે અંદાજ લગાવવામાં મદદ કરે છે અને આમ પૈસામાં હોવાની સંભાવના છે. વધારે વધઘટ સાથે કામકાજ વધુ જોખમો લેવા માટે પ્રેરિત કરે છે.
-
લિક્વિડિટી (તરલતા)
– જો ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટ ઓછા લૉટ સાઇઝ હોય તો લિક્વિડ છે (એટલે કે એક સમયે ટ્રેડ કરી શકાય તેવી મિનિમમ ક્વૉન્ટિટી), જે લાંબા સમયગાળામાં ઓપશન્સનો ઉપયોગ કરી શકાય છે (તેથી પૈસામાં હોવાની શક્યતા વધુ હોય છે). એક નાની ટિક સાઇઝ પણ (આઈઈ એક્સચેન્જ પર નોંધ કરવા માટે ટ્રેડિંગ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટની પ્રાઈઝમાં ન્યૂનતમ ફેરફાર) કિંમતોમાં વધુ અસ્થિરતા અને આમ ઉચ્ચ લિક્વિડિટીની મંજૂરી આપે છે. ઉચ્ચ લિક્વિડિટી ઉચ્ચ અસ્થિરતા અને વધુ જોખમ બનાવે છે.
બહુવિધ સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ શું છે?
એક ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટમાં ફક્ત એક જ સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ હોઈ શકે છે. જો કે, એક જ ખરીદદાર/વિક્રેતાની એક સ્ટ્રેટેજી હોઈ શકે છે જેમાં બહુવિધ ઓપશન્સનો સમાવેશ થાય છે અને તેથી બહુવિધ સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝનો સમાવેશ થાય છે.
સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ વિરુદ્ધ એક્સરસાઇઝ પ્રાઈઝ
ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટની સ્થિતિના આધારે સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ અને એક્સરસાઈઝ પ્રાઈઝન સામાન્ય રીતે સમાન છે. જ્યારે ઓપશન્સમાં સ્ટ્રાઈક પ્રાઈઝ ઉપલબ્ધ થઈ જાય છે ત્યારે ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટના કામકાજઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે કારણ કે તે કોન્ટ્રેક્ટનો ભાગ છે, તે ઓપશન્સ કોન્ટ્રેક્ટના ખરીદનાર દ્વારા વિકલ્પનો ઉપયોગ કરવામાં આવે ત્યારે જ એક્સરસાઈઝ પ્રાઈઝ બની જાય છે.
તારણ
હવે જ્યારે તમે સ્ટ્રાઇક પ્રાઇસનો અર્થ જાણો છો ત્યારે તમે ટ્રેડિંગ શરૂ કરો તે પહેલાં વધુ મહત્વપૂર્ણ ધારણા અંગે શીખવાનું શરૂ કરો. જો તમને ટ્રેડિંગ ઓપશન્સ અંગે ખાતરી નથી તો એન્જલ વન ભારતના સૌથી વિશ્વસનીય બ્રોકર છે, અને તે અંગે વિશેષ જાણકારી મેળવો.
