કૉલર ઓપશન્સ ટ્રેડિંગ વ્યૂહરચના શું છે?

કૉલર ઑપ્શન ટ્રેડિંગ એ ભારતમાં રોકાણકારો વચ્ચે એક લોકપ્રિય વ્યૂહરચના છે, જેનો ઉપયોગ સંભવિત નુકસાન સામે તેમના સ્ટૉક હોલ્ડિંગ્સને સુરક્ષિત કરવા માટે કરવામાં આવે છે. તેમાં બે અલગ-અલગ વિકલ્પોનો ઉપયોગ કરવાનો સમાવેશ થાય છે – કૉલ ઓપ્શન અને પુટ ઓપ્શન- અંડરલાઈંગ સ્ટોક સાથે સંયોજનમાં કૉલર ઓપશન્સ ટ્રેડિંગ વ્યૂહરચના પાછળનો મૂળભૂત વિચાર એ કોઈ ચોક્કસ સ્ટૉક હોલ્ડ કરવાના જોખમને મર્યાદિત કરવાનો છે, જ્યારે કેટલીક વધુ સંભવિત મંજૂરી આપે છે. આ મંદીની સ્થિતિમાં સુરક્ષા પ્રદાન કરવા અને આવક સર્જન કરવા માટે કૉલ ઓપશન્સ વેચવા કરવા માટે ઓપશન્સ ખરીદીને પ્રાપ્ત કરવામાં આવે છે.

કૉલર ઓપશન્સની વ્યૂહરચનાની શબ્દાવલી

કૉલ ઓપશન્સ એક પ્રકારનો કોન્ટ્રેક્ટ છે જે ધારકને પૂર્વનિર્ધારિત તારીખે અને પૂર્વનિર્ધારિત કિંમત પર ચોક્કસ અંડરલાઈંગ એસેટ્સ ખરીદવાનો અધિકાર આપે છે, પરંતુ તે જવાબદારી  નથી. તેનાથી વિપરીત એક પુટ ઓપશન્સ ધારકને પૂર્વનિર્ધારિત કિંમત અને તારીખ પર અંડરલાઈંગ એસેટ્સ વેચવાનો અધિકાર આપે છે. સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝએ કિંમત છે જેના પર ઑપ્શન કૉન્ટ્રાક્ટ શરૂ કરવામાં આવી હતી અથવા પૂર્વ-સહમત કિંમત, જ્યારે સ્પૉટની કિંમત એ ઓપ્શન કોન્ટ્રેક્ટ સાથે સંકળાયેલી અંડરલાઈંગ એસેટ્સની વર્તમાન કિંમત છે. પ્રીમિયમનો અર્થ ટ્રેડિંગમાં પ્રવેશ માટે ઓપ્શન વિક્રેતાને ઓપશન્સ ખરીદનાર દ્વારા ચૂકવેલ કિંમત છે. જ્યારે અંડરલાઈંગ એસેટ્સની કિંમત સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ કરતાં વધુ હોય ત્યારે ઓપશન્સ “ઇન-ધ-મની” (આઈટીએમ) કહેવામાં આવે છે, જ્યારે જો અંડરલાઈંગ એસેટ્સની કિંમત સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ કરતાં ઓછી હોય તો તે “આઉટ ઓફ મની” (ઓટીએમ) કહેવામાં આવે છે. જો અંડરલાઈંગ એસેટની કિંમત સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ કરતા સમાન હોય, તો તેને “એટ-ધ-મની” (એટીએમ) ઓપ્શન કહેવામાં આવે છે. ઓટીએમ કૉલ ઓપશન્સ વિશે વધુ વાંચો

કોલર ઓપશન્સની વ્યૂહરચના શું છે?

કૉલર ઓપશન્સની વ્યૂહરચના એ ભારતના સ્ટૉક માર્કેટમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી એક લોકપ્રિય હેજિંગ વ્યૂહરચના છે, જેનો ઉપયોગ હજુ પણ કેટલાક સંભવિત નફાની મંજૂરી આપે છે. કૉલર ઓપશન્સની વ્યૂહરચના જોખમનું સંચાલન કરવાની એક પદ્ધતિ છે જેમાં કોઈ રોકાણકાર અંડરલાઈંગ સિક્યુરિટીમાં પોઝિશન ધરાવે છે જ્યારે સિક્યુરિટી પુટ ઓપશન્સ ખરીદવા અને તે જ અંડરલાઈંગ એસેટ્સ પર કૉલ ઓપશન્સનું વેચાણ પણ કરે છે. આ અભિગમ કવર કરેલી કૉલ વ્યૂહરચના સમાન છે, પરંતુ સિક્યુરિટીઝ રચનાની વધારાની સિક્યુરિટી સાથે કૉલર વ્યૂહરચના સ્ટૉકની માલિકીના જોખમને મર્યાદિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, જ્યારે હજુ પણ જો સ્ટૉકની કિંમત વધે છે તો કેટલાક સંભવિત નફાની મંજૂરી આપી શકે છે. જો કે, તે સંભવિત વધારાના લાભને પણ મર્યાદિત કરે છે. કારણ કે જો રોકાણકાર વેચાણ કૉલ ઓપશન્સની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝથી વધુ હોય તો પૂર્વનિર્ધારિત કિંમત પર સ્ટૉક વેચવા માટે અગાઉથી જ સંમત થયા છે. આ નોંધ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે કે આ વ્યૂહરચના માટે સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ, ઓપશન્સના ટ્રાન્ઝૅક્શનનો સમય અને ઓપ્શનના ખર્ચને કાળજીપૂર્વક ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર છે.

કોલર ઓપશન્સની વ્યૂહરચના કેવી રીતે કામ કરે છે?

1. તમે 45 ડોલરની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ સાથે એક પુટ ઓપશન્સ ખરીદી શકો છો, જે તમને જો કિંમત ઘટી જાય તો સ્ટૉકને 45 ડોલર પર વેચવાનો અધિકાર આપે છે. તો ચાલો ધારીએ કે પુટ ઓપ્શન શેર દીઠ 2 ડોલર છે, તેથી કુલ ખર્ચ 200 ડોલર હશે (100 શેર x 2 ડોલર શેરદીઠ).
2. તમે 55 ડોલરની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ સાથે કૉલ ઓપશન્સ વેચી શકો છો, જે કિંમત વધે તો તમે શેરને 55 ડોલર પર વેચવાની જવાબદારી આપે છે. ધારો કે કૉલ ઑપ્શન પ્રીમિયમ પ્રતિ શેર 1 ડોલર છે, તેથી પ્રાપ્ત થયેલ કુલ પ્રીમિયમ 100 ડોલર (100 શેર x 1 ડોલર શેર દીઠ) રહેશે.
3. કૉલર ઓપ્શનની વ્યૂહરચનાનો ચોખ્ખો ખર્ચ કૉલ ઓપ્શન વેચવાથી પ્રાપ્ત થયેલા પ્રીમિયમ બાદ કરવામાં આવતો ખર્ચ હશે, જે આ કિસ્સામાં 100 ડોલર છે (કૉલ ઓપ્શન પ્રીમિયમ માટે 200 ડોલર બાદ કરવામાં આવેલા ઓપ્શન માટે 100 ડોલર હશે).
4. જો સ્ટૉકની કિંમત પુટ અને કૉલ ઓપ્શનની વચ્ચે રહે છે તો તમે કોઈપણ ઓપ્શનનો ઉપયોગ કરશો નહીં અને ફક્ત તમારા શેરને હોલ્ડ કરશો. જો સ્ટૉકની કિંમત પુટ ઓપ્શનની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝથી ઓછી હોય તો તમે પુટ ઓપ્શન્સનો ઉપયોગ કરી શકો છો અને સ્ટૉકને 45 ડોલર પર વેચી શકો છો, તમારા નુકસાનનેશેર દીઠ 5 ડોલર સુધી મર્યાદિત કરી શકો છો (50 ડોલરની વર્તમાન કિંમત – 45 ડોલરની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ – 2 ડોલર પુટ ઓપ્શન ખર્ચ). જો સ્ટૉકની કિંમત કૉલ ઓપ્શનની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝથી વધી જાય છે, તો તમારે તમારા શેરને 55 ડોલર પર વેચવો પડશે, જે તમારા નફાનેશેર 5  ડોલર સુધી મર્યાદિત કરે છે (55 ડોલરની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ – 50 ડોલર વર્તમાન કિંમત – 1 ડોલર કૉલ ઑપ્શન પ્રીમિયમ).

તમારે કૉલર ઓપ્શનની વ્યૂહરચનાનો ક્યારે ઉપયોગ કરવો જોઈએ>?

કોલર વ્યૂહરચનાનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે તેવા રોકાણકારો દ્વારા કરવામાં આવે છે જેઓ સ્ટૉક્સનો સ્ટૉક અથવા પોર્ટફોલિયો ધરાવે છે અને સંભવિત નબળા પાસાના જોખમ સામે રક્ષણ આપવા માંગે છે અને તેમજ સંભવિત વધારાના લાભોને મર્યાદિત કરે છે. અહીં કેટલીક પરિસ્થિતિ છે જ્યારે તમે કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચનાનો ઉપયોગ કરવાનું વિચારી શકો છો:

1. નફાને સુરક્ષિત કરી રહ્યા છીએ:

   જો તમે સ્ટૉક અથવા પોર્ટફોલિયોમાં નોંધપાત્ર લાભ મેળવ્યા છે અને તે લાભોને સુરક્ષિત કરવા માંગો છો તો કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચના તમને ઉપરની કોઈપણ ક્ષમતામાં ભાગ લેવાની મંજૂરી આપી શકે છે.

2. રિસ્ક મેનેજમેન્ટ:

   જો તમેમાર્કેટના સંભવિત નબળા પાસા અથવા કોઈ ચોક્કસ ઘટના વિશે ચિંતિત છો કે જે તમારા હોલ્ડિંગ્સને નકારાત્મક રીતે અસર કરી શકે છે, તો કૉલર ઓપ્શનની વ્યૂહરચના તે જોખમો સામે સુરક્ષા પ્રદાન કરી શકે છે.

3. આવક બનાવી રહ્યા છીએ:

કવર કરેલ કૉલ ઓપ્શન્સ વેચીને તમે તમારા હોલ્ડિંગ્સમાંથી આવક સર્જન કરી શકો છો, જે સ્ટૉક કિંમતમાં ઘટાડાથી સંભવિત નુકસાનને ઑફસેટ કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

અત્રે  નોંધનિય છે છે કે તમામ રોકાણકારો માટે કૉલર વ્યૂહરચના યોગ્ય નથી અને તમારા વિશિષ્ટ રોકાણના ઉદ્દેશો, જોખમ સહિષ્ણુતા અને બજારના દૃષ્ટિકોણના આધારે કાળજીપૂર્વક મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ. આ વ્યૂહરચનાના જોખમો અને સંભવિત લાભોને તમે સંપૂર્ણપણે સમજો છો તેની ખાતરી કરવા માટે નાણાંકીય વ્યાવસાયિક સાથે કામ કરવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે.

ભારતમાં કોલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચનાના ફાયદા

1. ડાઉનસાઇડ રિસ્ક સામે હેજિંગ:

   કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચનાનો મુખ્ય લાભ એ છે કે તે શેર બજારમાં સંભવિત નુકસાન સામે રક્ષણ આપવામાં મદદ કરે છે. આ વ્યૂહરચનાના ભાગરૂપે ખરીદેલ પુટ ઓપ્શન રોકાણકારને ઓછી સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે.

2. મર્યાદિત નુકસાનની ક્ષમતા</strong >:

   કોલર ઓપ્શનની વ્યૂહરચનાનો ઉપયોગ કરી રોકાણકાર દ્વારા થતા મહત્તમ નુકસાન ઓપ્શન્સ માટે ચૂકવેલ પ્રીમિયમ સુધી મર્યાદિત છે. આ વ્યૂહરચનાને જોખમથી વિમુક્ત રોકાણકારો માટે આદર્શ પસંદગી બનાવે છે.

3. ઓછી કિંમતની વ્યૂહરચના</strong >:

   કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચના ઓછી કિંમતની વ્યૂહરચના છે કારણ કે કૉલ ઓપ્શન્સના વેચાણથી પ્રાપ્ત પ્રીમિયમનો ઉપયોગ પુટ ઓપ્શન્સની ખરીદીને ધિરાણ આપવા માટે કરવામાં આવે છે.

4. સ્થિતિ સ્થાપકતા:

   કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચના સુગમ છે કારણ કે તેને રોકાણકારના જોખમની ક્ષમતા અને બજારની સ્થિતિને અનુરૂપ સમાયોજિત કરી શકાય છે.

ભારતમાં કોલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચના સાથે સંકળાયેલા જોખમો

1. મર્યાદિત નફાની ક્ષમતા</strong >:

   કૉલર વિકલ્પોની વ્યૂહરચનાના મુખ્ય નુકસાનમાંથી એક એ છે કે તે રોકાણકાર દ્વારા મેળવી શકાય તેવા સંભવિત નફાને મર્યાદિત કરે છે. રોકાણકારની નફાની ક્ષમતા વેચાયેલ કૉલ ઓપ્શન્સની સ્ટ્રાઇક પ્રાઈઝ પર મર્યાદિત છે.

2. માર્કેટ રિસ્ક:

   કૉલર વ્યૂહરચના બજારના જોખમને સંપૂર્ણપણે દૂર કરતી નથી. તે ફક્ત એક ચોક્કસ બિંદુ સુધીના જોખમ સામે સુરક્ષિત આપે છે. જો મૂળભૂત સંપત્તિની કિંમત પુટ ઓપ્શન્સની સ્ટ્રાઈક પ્રાઈઝથી નીચે આવે છે તો પણ રોકાણકારને નુકસાન થઈ શકે છે.

3. કાઉન્ટરપાર્ટી રિસ્ક:

   કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચનામાં પુટ ઓપ્શન્સની ખરીદીને ફાયનાન્સ આપવા માટે કૉલ ઓપ્શન્સ વેચવાનો સમાવેશ થાય છે. જો કાઉન્ટરપાર્ટી ડિફૉલ્ટ થાય છે અથવા કોન્ટ્રેક્ટની શરતોનું સન્માન કરવામાં નિષ્ફળ થાય છે, તો રોકાણકારને નુકસાન થઈ શકે છે.

4. લિક્વિડિટીને લગતુ જોખમ:

   તેમની ઓછી લિક્વિડિટીને કારણે તમામ સ્ટૉક્સ માટે કૉલર સ્ટ્રેટેજી યોગ્ય ન હોઈ શકે. તેના પરિણામે ટ્રેડરીંગમાટે ખરીદદારો અથવા વિક્રેતાને શોધવામાં મુશ્કેલી થઈ શકે છે.

નિષ્કર્ષ

એકંદરે, કૉલર ઓપ્શન્સની વ્યૂહરચના ભારતમાં રોકાણકારો માટે નફાની ક્ષમતાને જાળવણી કરતી વખતે જોખમમાં ઘટાડો કરવા ઉપયોગી સાધન હોઈ શકે છે. જો કે, રોકાણકારો આ વ્યૂહરચના સાથે સંકળાયેલા જોખમો વિશે જાગૃત હોવા જોઈએ અને બજારની સ્થિતિઓનું સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ અને સમજણ પછી જ તેનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો