పరోక్ష పన్ను అంటే ఏమిటి?

భారతదేశంతో సహా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రభుత్వాల ఆర్థిక విధానాలలో పరోక్ష పన్ను గణనీయమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. ఇది పన్ను చెల్లింపుదారుడి ఆదాయం, ఆదాయం లేదా లాభంపై నేరుగా కాకుండా అందించే వస్తువులు మరియు సేవలపై ప్రభుత్వం విధించే పన్ను రూపం. ఉత్పత్తి, పంపిణీ మరియు వినియోగం యొక్క వివిధ దశలలో పరోక్ష పన్నులు విధించబడతాయి మరియు అవి ఒక వ్యక్తి లేదా సంస్థ నుండి మరొక సంస్థకు బదిలీ చేయబడతాయి. భారతదేశంలో, పరోక్ష పన్నులు ప్రభుత్వానికి ఒక ముఖ్యమైన ఆదాయ వనరు మరియు ప్రజా వ్యయాలకు నిధులు సమకూర్చడంలో, ఆర్థిక వృద్ధిని ప్రోత్సహించడంలో మరియు సామాజిక-ఆర్థిక లక్ష్యాలను సాధించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

భారతదేశంలో వివిధ రకాల పరోక్ష పన్నులు

భారతదేశంలో, పన్నుల వ్యవస్థ వివిధ రకాల పరోక్ష పన్నులను కలిగి ఉంటుంది, ఇవి వాటి స్వభావం మరియు అనువర్తనం ఆధారంగా వర్గీకరించబడతాయి. ఈ పరోక్ష పన్నులు ప్రభుత్వానికి ఆదాయాన్ని సమకూర్చడంలో, దేశ ఆర్థిక ముఖచిత్రాన్ని రూపొందించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. భారతదేశంలో కొన్ని ముఖ్యమైన పరోక్ష పన్నులు ఇక్కడ ఉన్నాయి:

1. జిఎస్ టి (గూడ్స్ అండ్ సర్వీసెస్ టాక్స్): వస్తు, సేవల సరఫరాపై విధించే సమగ్ర వినియోగ పన్నును జిఎస్ టి అంటారు. ఇది బహుళ పరోక్ష పన్నుల స్థానంలో 2017 జూలైలో అమల్లోకి వచ్చింది. జిఎస్టి అనేది బహుళ-దశ, గమ్య-ఆధారిత పన్ను, అంటే ఇది ఉత్పత్తి మరియు పంపిణీ ప్రక్రియ యొక్క ప్రతి దశలో విధించబడుతుంది. ఇది తుది వినియోగదారుడికి వర్తిస్తుంది మరియు వ్యాపారాలు వారి ఇన్పుట్లపై చెల్లించిన జిఎస్టికి ఇన్పుట్ టాక్స్ క్రెడిట్లను క్లెయిమ్ చేయవచ్చు. వినియోగ సమయంలో పన్ను వసూలు చేయబడుతుంది, ఇది భారతదేశ పరోక్ష పన్ను వ్యవస్థలో ఒక ముఖ్యమైన సంస్కరణగా మారుతుంది.
2. ఎక్సైజ్ డ్యూటీ: ఇది వస్తువుల ఉత్పత్తి, లైసెన్సింగ్, అమ్మకాలపై విధించే పన్ను. అయితే జీఎస్టీ అమల్లోకి వచ్చాక అనేక రకాల ఎక్సైజ్ డ్యూటీలు అమల్లోకి వచ్చాయి. ప్రస్తుతం ఎక్సైజ్ సుంకం ప్రధానంగా పెట్రోలియం, మద్యం ఉత్పత్తులకు వర్తిస్తుంది. జీఎస్టీ నుంచి మినహాయించిన మద్యం ఇప్పటికీ ఆయా రాష్ట్రాలు విధించే ఎక్సైజ్ సుంకానికి లోబడి ఉంటుంది.
3. కస్టమ్స్ డ్యూటీ: ఇది అంతర్జాతీయ సరిహద్దులు దాటి రవాణా చేసే వస్తువులపై విధించే పన్ను. ఇది దిగుమతులు మరియు ఎగుమతులు రెండింటికీ వర్తిస్తుంది మరియు దేశీయ పరిశ్రమలను రక్షించడానికి మరియు వస్తువుల కదలికలను నియంత్రించడానికి ప్రభుత్వం నియంత్రిస్తుంది. వస్తువుల స్వభావం మరియు వాటి మూలం లేదా గమ్యాన్ని బట్టి కస్టమ్స్ సుంకం రేట్లు మారుతూ ఉంటాయి.
4. వినోదపు పన్ను: వినోద కార్యకలాపాలకు సంబంధించిన వివిధ ఆర్థిక లావాదేవీలపై రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు వసూలు చేస్తాయి. సినిమా షోలు, అమ్యూజ్మెంట్ పార్కులు, వీడియో గేమ్స్, ఆర్కేడ్లు, స్పోర్ట్స్ యాక్టివిటీస్కు ఈ పన్ను వర్తిస్తుంది. రేట్లు మరియు నిబంధనలు రాష్ట్రాన్ని బట్టి మారవచ్చు.
5. స్టాంప్ డ్యూటీ: ఇది ఒక రాష్ట్రంలో స్థిరాస్తుల బదలాయింపుపై విధించే పన్ను. ఒప్పందాలు, లీజులు మరియు వాటా బదిలీలు వంటి వివిధ చట్టపరమైన పత్రాలకు కూడా ఇది వర్తిస్తుంది. స్టాంప్ డ్యూటీ రేటు రాష్ట్రాల మధ్య మారుతూ ఉంటుంది మరియు సాధారణంగా లావాదేవీ విలువ లేదా ఆస్తి యొక్క మార్కెట్ విలువలో ఒక శాతం.
6. ఎస్ టిటి (సెక్యూరిటీస్ ట్రాన్సాక్షన్ టాక్స్): సెక్యూరిటీస్ ట్రాన్సాక్షన్ టాక్స్ (ఎస్ టిటి) అనేది భారతీయ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజీలలో సెక్యూరిటీల లావాదేవీలకు వర్తించే పన్ను. కమోడిటీలు మరియు కరెన్సీలను మినహాయించి, ట్రేడయ్యే సెక్యూరిటీల విలువపై ఇది విధించబడుతుంది. ఎస్ టిటి ఆదాయాన్ని సేకరించడానికి మరియు స్పెక్యులేటివ్ మరియు స్వల్పకాలిక ట్రేడింగ్ ను నిరుత్సాహపరచడానికి ఉద్దేశించబడింది. లావాదేవీ రకాన్ని బట్టి ఎస్టీటీ రేటు మారుతుంది, డెలివరీ ఆధారిత ఈక్విటీ ట్రేడింగ్ 0.1% పన్నును ఆకర్షిస్తుంది.

ఇవి భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రధాన పరోక్ష పన్నులు, ప్రతి ఒక్కటి దేశం యొక్క మొత్తం పన్ను నిర్మాణంలో ఒక నిర్దిష్ట ప్రయోజనాన్ని అందిస్తాయి. పరోక్ష పన్నుల వ్యవస్థను సరళతరం చేయడంలో, సమన్వయపరచడంలో, పన్నుల ప్రక్రియలను క్రమబద్ధీకరించడంలో, ఆర్థిక వృద్ధిని ప్రోత్సహించడంలో జిఎస్ టి ప్రవేశపెట్టడం ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయి.

పరోక్ష పన్ను యొక్క లక్షణాలు

పరోక్ష పన్ను విధానం అనేక లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇక్కడ కొన్ని ముఖ్యమైనవి ఉన్నాయి:

1. వినియోగ ఆధారిత పన్నులు: భారతదేశంలో పరోక్ష పన్నులు ప్రధానంగా వినియోగ ఆధారిత పన్నులు. ఉత్పత్తి మరియు పంపిణీ యొక్క ప్రతి దశలో వస్తువులు మరియు సేవల సరఫరాపై ఇవి విధించబడతాయి, ఇది అంతిమంగా తుది వినియోగదారునిపై ప్రభావం చూపుతుంది. ఈ విధానం వస్తువులు లేదా సేవలను వినియోగించినప్పుడు పన్నులు వసూలు చేయబడుతుందని నిర్ధారిస్తుంది, పన్ను భారాన్ని వినియోగ స్థాయితో సమీకృతం చేస్తుంది.
2. ఆదాయ కల్పన: భారతదేశంలో ప్రభుత్వ ఆదాయ సేకరణకు పరోక్ష పన్నులు గణనీయంగా దోహదం చేస్తాయి. ప్రజా వ్యయం, మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి, సంక్షేమ కార్యక్రమాలు మరియు ఇతర ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలకు నిధులు సమకూర్చడానికి ఇవి కీలకమైన నిధుల వనరుగా ఉంటాయి. పరోక్ష పన్నుల ద్వారా వచ్చే ఆదాయం ప్రభుత్వ పనితీరుకు తోడ్పడుతుంది మరియు దేశ ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చడానికి సహాయపడుతుంది.
3. పన్ను ఎగవేత: భారతదేశంలో పరోక్ష పన్నులు పన్ను ఎగవేత ప్రమాదానికి లోబడి ఉంటాయి. ఈ పన్నులు సాధారణంగా ఉత్పత్తి, పంపిణీ మరియు వినియోగం యొక్క వివిధ దశలలో విధించబడతాయి కాబట్టి, వ్యాపారాలు లేదా వ్యక్తులు వారి పన్ను బాధ్యతలను తప్పించుకోవచ్చు లేదా తక్కువగా నివేదించవచ్చు. అమ్మకాలను తక్కువగా ప్రకటించడం, ఇన్ వాయిస్ లను తారుమారు చేయడం లేదా వస్తువులు మరియు సేవలను తప్పుగా చూపించడం వంటి చర్యల ద్వారా పన్ను ఎగవేత జరుగుతుంది. పన్ను ఎగవేతను అరికట్టడానికి, పన్ను ఆడిట్లు, తనిఖీలు మరియు సాంకేతిక పరిష్కారాలు వంటి చర్యలను ప్రభుత్వం అమలు చేస్తుంది.
4. పన్ను బాధ్యతను మార్చడం: భారతదేశంలో పరోక్ష పన్నుల యొక్క మరొక లక్షణం ప్రారంభ పన్ను చెల్లింపుదారు నుండి తుది వినియోగదారునికి మార్చగల సామర్థ్యం. తమ ఇన్ పుట్స్ పై పరోక్ష పన్నుల భారాన్ని మోస్తున్న వ్యాపారులు వస్తుసేవల ధరల్లో పన్ను మొత్తాన్ని చేర్చడం ద్వారా ఈ ఖర్చులను వినియోగదారులకు బదలాయించవచ్చు. పన్ను భారం యొక్క ఈ మార్పు ధరల సర్దుబాట్ల ద్వారా సంభవిస్తుంది, ఇక్కడ వ్యాపారాలు చెల్లించిన పన్నులను భర్తీ చేయడానికి వాటి అమ్మకపు ధరలను పెంచుతాయి. తత్ఫలితంగా, పన్ను యొక్క అంతిమ భారం వస్తువులు లేదా సేవలకు అధిక ధర చెల్లించే తుది వినియోగదారుడిపై పడుతుంది.

పరోక్ష పన్ను ప్రయోజనాలు[మార్చు]

భారతదేశంలో పరోక్ష పన్నులు అనేక ప్రయోజనాలను అందిస్తాయి మరియు ఈ ప్రయోజనాలు ఈక్విటీని నిర్వహించడంలో, చెల్లింపు మరియు సేకరణను సులభతరం చేయడంలో మరియు బాధ్యతాయుతమైన వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. పరోక్ష పన్ను యొక్క కొన్ని ముఖ్య ప్రయోజనాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:

1. ఈక్విటీ మరియు ప్రగతిశీల పన్నులు: పరోక్ష పన్నులు పన్ను వ్యవస్థలో ఈక్విటీని నిర్వహించడానికి దోహదం చేస్తాయి. అవి వస్తువులు మరియు సేవల ఖర్చుకు నిష్పత్తిలో ఉంటాయి, అంటే అధిక ధర వస్తువులను కొనుగోలు చేయగల వ్యక్తులు అధిక పన్నులు చెల్లిస్తారు. పరోక్ష పన్నుల యొక్క ఈ ప్రగతిశీల స్వభావం పన్ను భారాన్ని వివిధ ఆదాయ వర్గాల మధ్య మరింత నిష్పాక్షికంగా పంపిణీ చేయడానికి సహాయపడుతుంది.
2. చెల్లింపు మరియు సేకరణ సులభతరం: ప్రత్యక్ష పన్నులతో పోలిస్తే పరోక్ష పన్నులు చెల్లించడం మరియు సేకరించడం సాపేక్షంగా సులభం. లావాదేవీ సమయంలో వస్తు సేవల పన్ను (జిఎస్టి) వంటి వినియోగం లేదా కొనుగోలు సమయంలో ఇవి వర్తించబడతాయి. ఇది పన్ను చెల్లింపుదారులకు సంక్లిష్టమైన ఫారం నింపడం మరియు ఫైలింగ్ ప్రక్రియల అవసరాన్ని తొలగిస్తుంది. పరోక్ష పన్ను యొక్క సరళత మరియు సౌలభ్యం సమర్థవంతమైన పన్ను వసూలుకు దోహదం చేస్తుంది, పన్ను చెల్లింపుదారులకు మరియు ప్రభుత్వానికి పరిపాలనా భారాలను తగ్గిస్తుంది.
3. తగ్గిన పన్ను ఎగవేత: పరోక్ష పన్నులు, ముఖ్యంగా జిఎస్ టి వంటి బహుళ స్థాయి లక్షణం ఉన్నవి పన్ను ఎగవేతను తగ్గించడానికి రూపొందించబడ్డాయి. సరఫరా గొలుసులో బహుళ దశల ప్రమేయం మరియు పన్ను ఇన్ వాయిస్ లు మరియు ఇన్ పుట్ టాక్స్ క్రెడిట్ ల ఆవశ్యకత లావాదేవీలను ట్రాక్ చేయడానికి మరియు పన్ను ఎగవేత అవకాశాలను తగ్గించడానికి సహాయపడుతుంది. ఇది మొత్తం పన్ను సమ్మతి ఫ్రేమ్వర్క్ను బలోపేతం చేస్తుంది మరియు మరింత బలమైన ఆదాయ సేకరణ వ్యవస్థను నిర్ధారిస్తుంది.
4. బాధ్యతాయుతమైన వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడం: మద్యం, పొగాకు వంటి హానికరమైన ఉత్పత్తుల వినియోగాన్ని నిరుత్సాహపరచడంలో పరోక్ష పన్నులు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. ఈ ఉత్పత్తులు అధిక పన్ను రేట్లకు లోబడి ఉంటాయి, ఇవి మరింత ఖరీదైనవి. పెరిగిన ధరలు అడ్డంకిగా పనిచేస్తాయి మరియు వాటి వినియోగాన్ని తగ్గించగలవు. ఆరోగ్యానికి హాని కలిగించే లేదా ప్రతికూల సామాజిక ప్రభావాలను కలిగి ఉన్న ఉత్పత్తులపై పన్ను విధించడం ద్వారా, పరోక్ష పన్నులు ప్రజారోగ్య లక్ష్యాలు మరియు సామాజిక శ్రేయస్సుకు దోహదం చేస్తాయి.
5. ఆదాయ ఉత్పత్తి, ఆర్థిక స్థిరత్వం: పరోక్ష పన్నులు ప్రభుత్వానికి అవసరమైన ఆదాయ వనరు. ఇవి మొత్తం పన్ను ఆదాయానికి గణనీయంగా దోహదం చేస్తాయి, ప్రభుత్వ వ్యయం, మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి మరియు సాంఘిక సంక్షేమ కార్యక్రమాలకు నిధులు సమకూర్చడానికి ప్రభుత్వాన్ని అనుమతిస్తాయి. పరోక్ష పన్నుల విస్తృత-ఆధారిత స్వభావం స్థిరమైన ఆదాయ ప్రవాహాన్ని నిర్ధారిస్తుంది, పరిమిత సంఖ్యలో పన్ను చెల్లింపుదారులపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గిస్తుంది మరియు ఆదాయ హెచ్చుతగ్గులను తగ్గిస్తుంది.

ఎఫ్ఏక్యూలు