આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ પર એક વિગતવાર રનડાઉન

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સરોકાણકારો વચ્ચે નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં લોકપ્રિયતા મળી છે. પરંતુ હજુ પણ વ્યક્તિઓનો એક મોટો સમૂહ તેની યોગ્યતાઓથી અપરિચીત છે.

ઘણા રોકાણ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આર્બિટ્રેજીંગ એ સંપત્તિ સર્જનનો એક શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. આર્બિટ્રેજિંગ સ્પોટ (હાજર) અને ફ્યુચર્સ માર્કેટ  ઇક્વિટી શેરોના મિસપ્રાઈઝીંગ ઈક્વિટી શેર્સ પર કામકાજ ધરાવે છે. આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ એસેટ્સ ખરીદે છે અને વેચે છે, જે બજારો વચ્ચે કિંમતમાં તફાવતોનો લાભ લેવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ લેખ આપણે આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ અને તેમની વિવિધ વિશેષતા અને પાસા અંગે ચર્ચા કરશું, જે તમારે જાણવું જોઈએ.

ચાલો ‘આર્બિટ્રેજ શું છે‘ તે અંગે સમજણ કેળવીને આપણે  ચર્ચા શરૂ કરીએ?’

આર્બિટ્રેજ શું છે?

આર્બિટ્રેજનો અર્થ બજારો વચ્ચે પ્રવર્તિ રહેલા કિંમતના તફાવતમાં નફો મેળવવા માટે બે અલગ બજારોમાં એસેટ એકસાથે ખરીદી અને વેચાણનો છે. આર્બિટ્રેજ માટે કૅશ અને ફ્યુચર્સ એમ માર્કેટ બે માર્કેટ છે. આર્બિટ્રેજ ફંડ આ સિદ્ધાંત પર આધારિત છે.

તે એક લેપર્સન માટે જટિલ વાત કરી શકે છે. પરંતુ એકવાર તમે કેશ અને ફ્યુચર્સ માર્કેટ  તફાવતને સમજો છો તે પછી આર્બિટ્રેજિંગ ખૂબ જ સરળ છે.

કૅશ માર્કેટ

કૅશ અથવા સ્પૉટ માર્કેટમાં ટ્રાન્ઝૅક્શન વાસ્તવિક સમય (રિયલ-ટાઈમ)માં થાય છે. એનએસઈ અથવા બીએસઈ પર ઇક્વિટી શેર માટે સ્પૉટ માર્કેટનું ઉદાહરણ સેકન્ડરી માર્કેટ છે, જ્યાં ટ્રેડ કરવામાં આવે ત્યારે તમારું એકાઉન્ટ તરત ડેબિટ થાય છે.

ફ્યુચર્સ માર્કેટ

ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં તમે ફ્યુચર્સની તારીખ પૂર્વનિર્ધારિત કિંમત પર ઇક્વિટી શેર ખરીદવા અથવા વેચવાના અધિકારો ખરીદી શકો છો. રોકાણકારોના સેન્ટીમેન્ટના આધારે ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં એસેટની પ્રાઈઝ સ્પૉટ માર્કેટ કરતાં વધુ અથવા ઓછી હોઈ શકે છે. સ્પોટ અને ફ્યુચર્સ માર્કેટ વચ્ચેનો તફાવત એ છે કે આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ કેપિટલાઇઝ (મૂડીકૃત) કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે.

આર્બિટ્રેજ ફંડ શું છે?

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ એ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ છે, જે આર્બિટ્રેજના સિદ્ધાંત પર કામ કરે છે. આ ફંડનો હેતુ ડેરિવેટિવ અને કેશ માર્કેટમાં લેવડદેવડ કરીને રોકાણકારો માટે નફો પેદા કરવાનો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ફંડ મેનેજર સ્પૉટ પ્રાઇસ પર કૅશ માર્કેટ પર એસેટ ખરીદશે અને ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં ઉચી કિંમત પર તેનું વેચાણ કરશે, જે કિંમતમાં તફાવતથી નફો મેળવશે.

આપણે વધુ વિગતોની ચર્ચા કરીએ તે પહેલાં, ચાલો એક ઉદાહરણ સાથે આર્બિટ્રેજ ટ્રેડને વધુ સારી રીતે સમજીએ.

ધારો કે તમે કોઈ એક કંપનીના 5000 શેર પ્રતિ શેર રૂપિયા 200 (રૂપિયા 10,000,00) પર ખરીદ્યા છે અને ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં રૂપિયા 205 માં 5000 શેર વેચે છે. જો સ્થિતિ સારી રીતે આગળ વધે તો તમને આ ટ્રાન્ઝૅક્શનમાંથી રૂપિયા 25,000 (રૂપિયા 10,25,000 – 10,00,000) નો લાભ મળશે.

હવે, જો માર્કેટ પ્લમેટ્સ અને શેરની કિંમત સ્પોટ માર્કેટમાં પ્રતિ શેર રૂપિયા 195 અને ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં રૂપિયા 190 સુધી  નકારાત્મક વલણ ધરાવે છે  છે. આ કિસ્સામાં, સ્પૉટ માર્કેટમાં કોઈ ટ્રેડર રૂપિયા (10,00,000 – 9,75,000) અથવા રૂપિયા 25000 ગુમાવશે. જો કે, આ પરિસ્થિતિમાં આર્બિટ્રેજ ફંડ મૂડીકરણ એટલે કે વેચાણ કરે છે તો તેને નુકસાન થઈ શકે છે.

આ ફંડ સ્પોટ માર્કેટમાં રૂપિયા (રૂપિયા 200-195) ગુમાવશે પરંતુ ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં રૂપિયા (205-190) મેળવશે. આ ફંડ કુલ રૂપિયા (75000-25000) અથવા રૂપિયા 50000નો નફો કમાશે.

આ તમારી સમજણ માટે એક વધુ સરળ ઉદાહરણ છે. વાસ્તવમાં, કામકાજની સ્થિતિ વધુ જટિલ હોય છે, અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ એક જ ટ્રાન્ઝૅક્શનથી ઘણી ઓછી કમાઈ શકે છે.

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સના જોખમો

આર્બિટ્રેજ ફંડ તુલનાત્મક રીતે ઓછું જોખમ ધરાવે  છે તે જાણવું રસપ્રદ છે. જ્યારે બજારમાં અસ્થિરતા વધે છે, ત્યારે આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ સારી રીતે કામ કરે છે. કારણ કે ફંડ એકસાથે એસેટ્સ ખરીદે છે અને વેચે છે, તેથી તેઓ લાંબા ગાળાના રોકાણો સાથે સંકળાયેલા જોખમોને ટાળે છે. જો તમે આર્બિટ્રેજ ફંડમાં રોકાણ કરો છો, તો અસ્થિરતા તમારી ઓછામાં ઓછી સમસ્યા રહે છે. જ્યાં સુધી માર્કેટ કોઈપણ દિશામાં આગળ વધી રહે છે, ત્યાં સુધી એક ફંડ મેનેજરને કેપિટલાઇઝ (મૂડીકરણ) કરવાની તકો મળશે.

જો કે, જ્યારે માર્કેટ એક ચોક્કસ રેન્જમાં આવે છે ત્યારે આ ફંડ માર્કેટમાં નીચે રિટર્ન આપે છે.

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ હાઇબ્રિડ ફંડ્સ છે જે ડેબ્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સમાં નાના ભાગનું રોકાણ કરે છે. પરંતુ આ સામાન્ય રીતે ટૂંકા ગાળાની થાપણો હોય છે અથવા ખૂબ જ ટૂંકો સમયગાળો ધરાવે છે . માટે, ડેબ્ટ ફંડમાં ઇન્વેસ્ટ કરવાથી  ક્રેડિટ રિસ્ક પણ આર્બિટ્રેજ ફંડમાં ઓછામાં ઓછું છે.

કોણે રોકાણ કરવું જોઈએ?

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ એકસાથે એસેટ્સની ખરીદી અને વેચાણથી ઓછા જોખમ સાથે નફાનું સર્જન કરી શકાય તે રીતે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે. તેનું ઓછું જોખમ ચોખ્ખા ડેબ્ટ ફંડ્સના જોખમ સાથે તુલના કરી શકાય છે અને મોખરાના આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ  ક્રિસિલ બીએસઈ  0.23% લિક્વિડ ફંડ ઇન્ડેક્સને તેમના ઇન્ડેક્સ તરીકે અનુસરે છે. માટે  જ્યારે સતત બજારમાં વધઘટ થાય ત્યારે આ ફંડ જોખમ–વિરોધી રોકાણકારો માટે સુરક્ષિત રીતે તેની વધારાની મૂડીનું રોકાણ કરવા માટે યોગ્ય છે. જો કે, રોકાણકારોએ શ્રેષ્ઠ આર્બિટ્રેજ ફંડ રિટર્નની તુલના કરવી જોઈએ અને યોગ્ય પસંદગી કરવી જોઈએ.

આર્બિટ્રેજ ફંડ રિટર્ન

તેથી, આર્બિટ્રેજ ફંડમાંથી  રિટર્ન  વિશે શું અપેક્ષા રાખવી?  ભંડોળમાંથી વળતર બજારમાં ઉપલબ્ધ આર્બિટ્રેજને લગતી તકોની સંખ્યા પર આધારિત છે. તેથી, જ્યારે માર્કેટમાં વધઘટ થાય છે અને આર્બિટ્રેજના વિકલ્પો વધુ સારા હોય ત્યારે આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ વધુ સારી રીતે કામ કરે છે.

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સમાં રોકાણ કરતી વખતે યાદ રાખવાની બાબતો

ફંડ મેનેજરની ભૂમિકા

ફંડ માટે વળતરસર્જન કરવાનું ચાલુ રાખવા માટે આર્બિટ્રેજને લગતી તકોની ઓળખવા અને તેનો લાભ લેવા માટે ફંડ મેનેજર્સ જવાબદાર છે.

જોખમ

આ ફંડ્સ શેરબજારમાં કામકાજ ધરાવે છે  તેથી કોઈ સમકક્ષ જોખમો શામેલ નથી. આર્બિટ્રેજ ફંડ અન્ય વિવિધ ઇક્વિટી મ્યુચ્યુઅલ ફંડ જેવા જોખમોને આકર્ષિત કરતા નથી. જો કે, વધુ રોકાણકારો આર્બિટ્રેજને લગતી તકો પર મૂડીકરણ કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે, માર્કેટનો અવકાશ સફાઈ શરૂ થાય છે, જેનાથી લાભ લેવાની ઓછી તકો મળે છે.

વળતર

ફંડ મેનેજર એકસાથે આવક સર્જન કરવા માટે સંપત્તિ ખરીદે છે અને વેચાણ ધરાવે છે. પરંતુ આ તકો ઓછા હોય  છે, અને તેથી વળતર સરેરાશ હોય  છે. જો તમે 5-8 વર્ષ માટે રોકાણ કરતા રહો તો તમે લગભગ 8% વળતરની અપેક્ષા રાખી શકો છો.

ઇન્વેસ્ટમેન્ટનો ખર્ચ

આ ફંડ્સ વાર્ષિક ખર્ચ રેશિયો વસુલ કરે છે, જેમાં ફંડ મેનેજરની ફી અને ફંડ મેનેજમેન્ટ ; ચાર્જીસનો સમાવેશ થાય છે. છે. ખર્ચ રેશિયો એ ઇન્વેસ્ટ કરેલ કુલ ફંડની ટકાવારી છે.

ટેક્સ

આર્બિટ્રેજ ફંડ્સને ઇક્વિટી ફંડ્સ તરીકે ગણવામાં આવે છે, અને તેમના પર મૂડી લાભ કર નિયમો મુજબ કર વસૂલવામાં આવે છે. જો તમે એક વર્ષથી ઓછા સમય માટે રોકાણ કરો છો, તો 15 ટકા શૉર્ટ–ટર્મ કેપિટલ ગેઇન ટૅક્સ તમારા મૂડી લાભ સાથે જોડવામાં આવશે.

નાણાંકીય લક્ષ્યાંક

જ્યારે તમારી પાસે ટૂંકા અથવા મધ્યમ–ગાળાના રોકાણના લક્ષ્યાંકો હોય ત્યારે આ ફંડ શ્રેષ્ઠ હોય છે. તમે નિયમિત બચત ખાતાને બદલે આર્બિટ્રેજ ફંડમાં તમારા વધારાની  મૂડીનું રોકાણ  કરી શકો છો અને વધારે સારું વળતર મેળવતી વખતે ઇમરજન્સી ફંડ પણ ઊભુ કરી બશકો છો.

ભારતમાં ટોચના પાંચ આર્બિટ્રેજ ફંડ્સ

• નિપ્પોન ઇન્ડીયા અર્બિટરેજ ફન્ડ
• એડેલ્વાઇસ્સ અર્બિટરેજ ફન્ડ
• એલ એન્ડ ટી અર્બિટરેજ ઓપોર્ચ્યુનિટિસ ફન્ડ
• યૂટીઆઇ અર્બિટરેજ ફન્ડ
• કોટક ઇક્વિટી અર્બિટરેજ ફન્ડ

રોકાણ કરતા પહેલાં તમારે સંશોધન કરવું આવશ્યક છે.

તારણ

હવે તમે આર્બિટ્રેજ ફંડની શીખ્યો છે, રોકાણ માટેના તમારા નાણાંકીય લક્ષ્યાંકો પ્રમાણે શ્રેષ્ઠ આર્બિટ્રેજ ફંડ માટે બજારનો સંશોધન કરો. ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલો અને વિવિધ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રૉડક્ટ્સમાં એન્જલ વન સાથે ઇન્વેસ્ટ કરવાનું શરૂ કરો.

અસ્વીકરણ: “આ બ્લૉગ ફક્ત શૈક્ષણિક ઉદ્દેશ માટે છે અને કોઈપણ શેર ખરીદવા અને વેચવાની ભલામણ અથવા રોકાણ પર કોઈ સલાહ/ટિપ્સ રજૂ કરવામાં આવતી નથી“