રોકાણકારો અને વિશ્લેષકો જાણવા માંગતા હોય કે કંપની તેમના ગ્રાહકો અથવા ધિરાણકર્તાઓને કોઈપણ બાકી રક અને ટૂંકા ગાળાની નાણાંકીય જવાબદારીઓ ચૂકવવાની કેટલી સંભાવના છે. એક કંપની તેમની બાકી રકમ સમયસર ચૂકવણી કરે છે, જેમાં રોકાણ કરવું સુરક્ષિત છે. વર્તમાન ગુણોત્તર રોકાણકારોને જણાવે છે કે તે લિક્વિડિટી રેશિયો તરીકે કાર્ય કરે છે જે કંપનીની એક વર્ષમાં તેની નાણાંકીય જવાબદારીઓ ચૂકવવાની ક્ષમતા છે.
ખાસ કરીને, તે રોકાણકારોને જાણાવે છે કે કે હાલમાં એક કંપની તેની બેલેન્સશીટ પરની સંપત્તિને કેવી રીતે મહત્તમ બનાવે છે જેમ કે તેના ઋણ અને અન્ય ચુકવણીથી સંતુષ્ટ છે. કંપનીના વર્તમાન રેશિયોનો અંદાજ લગાવવા માટે તેની વર્તમાન સંપત્તિઓ તેની ચાલુ જવાબદારીઓની તુલનામાં છે. જવાબદારીઓ તે લોકો સુધી મર્યાદિત છે જે ટૂંકા ગાળાની હોય છે અથવા તેનાથી ઓછા અથવા એક વર્ષમાં ચૂકવવાપાત્ર છે. કંપનીના રોકડ પ્રવાહ અથવા આવી કોઈપણ સંપત્તિઓને ટૂંક સમયમાં જ રોકડમાં બદલવામાં આવશે, તેને કંપનીની વર્તમાન સંપત્તિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે.
તેને ‘વર્તમાન‘ ગુણોત્તર કહેવામાં આવે છે કારણ કે, અન્ય લિક્વિડિટી ગુણોથી વિપરીત, આ ચોક્કસ અંદાજ માત્ર કંપનીની વર્તમાન સંપત્તિઓ અને જવાબદારીઓ પર જ દેખાય છે. કેટલાક તેને કંપનીની ‘કાર્યકારી મૂડી‘ ગુણોત્તર તરીકે રજૂ કરે છે. એટલે કે આ અંદાજ રોકાણકારોને તેના વર્તમાન હોલ્ડિંગ્સનો ઉપયોગ કરીને ટૂંકા ગાળાના ઋણને આવરી લેવામાં કંપનીની ક્ષમતાનો વિચાર મેળવવામાં મદદ કરે છે.
કરન્સી રેશિયો ફોર્મ્યુલા
વર્તમાન રેશિયો ફોર્મ્યુલા ખૂબ જ સરળ છે. કોઈ વ્યક્તિને કંપનીની વર્તમાન સંપત્તિનો અનુપાત લેવો પડશે અને તેને તે સમાન સમયગાળામાં તેની વર્તમાન જવાબદારીઓ દ્વારા વિભાજિત કરી શકે છે, જે સામાન્ય રીતે એક વર્ષ તરીકે લેવામાં આવે છે. ફોર્મ્યુલા નીચે મુજબ છે:
વર્તમાન અનુપાત (રેશિયો) = વર્તમાન સંપત્તિઓ / વર્તમાન જવાબદારીઓ
વર્તમાન રેશિયો ફોર્મ્યુલા અનુસાર, કંપનીની વર્તમાન સંપત્તિઓ અને જવાબદારીઓ જાણવી જરૂરી છે. કોઈપણ વ્યક્તિ તેની બેલેન્સશીટ પરદર્શાવેલ કંપનીની વર્તમાન સંપત્તિઓ શોધી શકે છે. તેમાં ઇન્વેન્ટરી, એકાઉન્ટ્સ રિસીવેબલ, કૅશ અને અન્ય સંપત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે. અગાઉ ઉલ્લેખ કર્યો તે અનુસાર, વર્તમાન સંપત્તિમાં તેનો પણ સમાવેશ થાય છે જેને આગામી વર્ષમાં કેટલાક સમયે રોકડમાં રૂપાંતરિત કરી શકાય છે. બીજી તરફ, કંપનીની વર્તમાન જવાબદારીઓ કર, વેતન, ચૂકવવાપાત્ર એકાઉન્ટ અને લાંબા ગાળાના ઋણના વર્તમાન ભાગમાં મળી શકે છે.
આદર્શ વર્તમાન ગુણોત્તર ઉદ્યોગ સરેરાશ અથવા થોડો વધુ હોવા સાથે તેને અનુરૂપ આવે છે. જો આ ગુણોત્તર ઉદ્યોગના સરેરાશથી નીચે આવે છે, તો ડિફૉલ્ટ અથવા ડિસ્ટ્રેસનું વધુ જોખમ છે. વૈકલ્પિક રીતે, એક કંપની પાસે તેના સ્પર્ધકો સાથે વિપરીત હોવા અંગે ખરેખર ઉચ્ચ વર્તમાન ગુણોત્તર છે. આ ઉચ્ચ ગુણોત્તર એ પણ હોઈ શકે છે કે કંપનીના મેનેજમેન્ટ શક્ય તેટલી વધુ કાર્યક્ષમતાથી તેની સંપત્તિનો ઉપયોગ કરી રહી નથી.
કરન્ટ રેશિયોનું અર્થઘટન
જ્યારે વર્તમાન રેશિયો અર્થઘટનની વાત આવે છે, ત્યારે રોકાણકારો નીચેના નિયમોનો ઉપયોગ કરે છે. ખૂબ જ સરળતાપૂર્વક જોઈએ તો વર્તમાન ગુણોત્તર વધારે હોય ત્યારે કંપનીની વધારે ક્ષમતા દશ્યમાન થાય છે. એટલે કે જો ગુણોત્તર વધારે હોય તો કંપની એક જ સમયગાળામાં તેની ટૂંકા ગાળાની જવાબદારીઓ સાથે સંબંધિત ટૂંકા ગાળાની સંપત્તિનું વધુ પ્રમાણ ધરાવતી દેખાય છે. જો વર્તમાન ગુણોત્તર 1 થી નીચે હોય, તો કંપનીની બાકી ચુકવણી અને દેવું એક વર્ષની અંદર અથવા તેની વર્તમાન સંપત્તિ કરતાં વધુ હોય છે.
આ સંપત્તિઓ તેની રોકડ અથવા કોઈપણ ટૂંકા ગાળાની સંપત્તિ છે જેને સરળતાથી રોકડમાં રૂપાંતરિત કરી શકાય છે અને તે જ સમયસીમાની અંદર માપવામાં આવે તેવી હોય છે. જો કે, વર્તમાન ગુણોત્તર વ્યાખ્યા ‘ઉચ્ચતમ છે‘ જેટલું સરળ નથી.’ જો કોઈ કંપનીનો ગુણોત્તર 3 થી વધુ હોય, તો આનો અર્થ એ છે કે તેની જવાબદારીઓને ત્રણ વખત આવરી લેવાની નાણાં છે, પરંતુ તે વધુ તીવ્ર લક્ષણ છે કે કંપની પોતાની સંપત્તિને શક્ય તેટલી કાર્યક્ષમતાથી સંચાલિત કરતી નથી. તે તેની કાર્યકારી મૂડીનો ઉપયોગ કરીને તેની મહત્તમ નફાકારકતા માટે પૂરતા નાણાં મેળવી રહી નથી.
નિષ્કર્ષ
અંતે, માનો કે ન માનો આ વર્તમાન ગુણોત્તરને ‘સારું‘ અથવા ‘ખરાબ‘ તરીકે રજૂ કરી શકાય છે કે નહીં તે રેશિયોમાં કેટલા સમયમાં ફેરફાર થાય તેના પર આધારિત રહેશે. કંપની હાલમાં એક આદર્શ વર્તમાન ગુણોત્તર ધરાવી શકે છે જે ધીમે ધીમે કાર્યકારી મૂડીમાં અકુશળતા તરફ આગળ વધી રહી છે. વૈકલ્પિક રીતે, કોઈ કંપની પાસે વર્તમાન પ્રમાણ 1 હેઠળ હોઈ શકે છે પરંતુ સ્વીકાર્ય સ્તર સુધી પહોંચવા માટે ધીમે ધીમે નિર્માણ થઈ શકે છે. સામાન્ય રીતે કોઈપણ એવી કંપનીઓ શોધવી જોઈએ કે જે વર્તમાન અનુપાત ધરાવે છે અને, વધુ મહત્વપૂર્ણ રીતે, તેને જાળવી રાખવી જોઈએ.
