કંપનીની સાઇઝને માપવા માટે બહુવિધ રીતો છે એક ફ્રીફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન છે,અને બીજી કુલ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન પદ્ધિતછે ભારતીય બોિર્સસ ઇન્ડેક્સના મૂલ્ય પર પહોંચવા માટે ફ્રી-ફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન પદ્ધિતનો ઉપયોગ કરે છે.પરંતુ આ પદ્ધિત કંપનીના કદનું મૂલ્યાકંન કરવામાં ખરેખર કેટલો તફાવત કરે છે? ચાલો જોઇએ
માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન શું છે?
કંપનીની માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન અથવા માર્કેટ કેપ તેની બાકી રહેલા શેર ની સંખ્યા છે જે દરેક સ્ટૉકની િકંમત દ્વારા ગુણાકાર કરવામાં આવે છે તેથી જો કંપનીમાં 50,000 શેર બાકી છે અને દરેક શેરની િકંમત રૂ. 50 છે, તો કંપનીની માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન રૂ. 25લાખ છે. માર્કેટ કેપના કદના આધારે કંપનીઓને લાર્જકેપ, િમડકેપ, અથવા સ્મોલકેપ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે
ફ્રી ફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન શું છે?
કંપનીની કુલ બજાર મૂડીકરણની ગણતરી કરતી વખતે પ્રમોટર્સ, સરકાર અથવા અન્ય ખાનગી પક્ષો દ્વારા આયોજિત તમામ શેરોને સ્ટૉક કિંમત સાથે ગુણાકાર કરવામાં આવે છે પરંતુ ફ્રી-ફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનમાં અમે પ્રમોટર્સ ટ્રસ્ટ્સ અથવા સરકાર જેવા ખાનગી પક્ષો દ્વારા યોજાયેલા શેરોને બાકાત રાખીએ છીએ અમે માત્ર જાહેર જનતા દ્વરા યોજાયેલા અને વેપાર કરેલા શેરોને ધ્યાનમાં લઇએ છીએ અને કંપનીના ફ્રી ફ્લોટ બજાર મૂડીકરણ પર પહોંચવા માટે તેમને શેર કિંમત સાથે ગુણાકાર કરીએ છીએ
ચાલો આપણે એક ઉદાહરણ સાથે તેને સમજીએ
ધારો કે કંપની બી નો જાહેર જનતા માં 60,000 શેર નો વેપાર છે અને 40,000 શેર ને પ્રમોટર્ અને પરિવાર દ્વારા યોજવામાં આવે છ દરેક સ્ટૉકનું અંિકત મુલ્ય રૂ. 50 છે. હવે કુલ માર્કેટ કેપ રૂ. 50 લાખ હશે. પરંતુ કંપનીની ફ્રીફ્લોટ માર્કેટ કેપ રૂ. 30લાખ છે. કુલ માર્કેટ કેપ અને ફ્રી ફ્લોટ માર્કેટ કેપ વચ્ચેનો તફાવત મોટું સરકારી નીવેષ ધરાવતી કંપનીઓના કિસ્સામાં વધુ જાહેર કરવામાં આવશ
ઉદાહરણ તરીકે કોલ ઇન્ડિયામાં રૂ. 31,168 કરોડ ની ફ્રી ફ્લોટ માર્કેટ કેપ છે જે મોટા સરકારી નીવેષ ને િલધે તેની કુલ માર્કેટ કેર રૂ. 91,608.96 કરતા ઓછી છે. અન્ય વાસ્તિવક ઉદાહરણમાંએિક્સસ બેંક લીિમટેડ ની કુલ માર્કેટ-કેપ રૂ. 1.3 લાખ કરોડ છે અને ફ્રીફ્લોટ માર્કેટ કેપ 17 એિપ્રલ 2020 સુધી રૂ. 1.8 લાખ કરોડ છે
બે કંપનીઓ વચ્ચ નાની ફ્રી-ફ્લોટ સાઇઝ ધરાવતી કંપનીમા ઉચ્ચ અસ્થિરતા હશે કારણ કે ફ્રી ફ્લોટ સાઇઝ નાની હોય ત્યારે િકમંતો માં ફેરફાર કરવામાં ઓછા વેપારીઓે લાગે છ પરંતુ મોટા ફ્રીફ્લોટ સાઇઝ ધરાવતા કંપનીઓમાં જ્યારે વધુ લોકો શેર ટ્રેડ કરી રહ્યા છે ,ત્યારે તેની કિંમતોમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર કરવા માટે વધુ ટ્રેડિંગ વૉલ્યુમ લાગે છે માટે અસ્થીરતા ઓછી છે. .
ફ્રી ફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનના પરિણામો
એક સૌથી મહત્વપૂર્ણ એપ્લિકેશનમાં ભારતીય નેશનલ સ્ટૉક એક્સચેન્જ અને બૉમ્બે સ્ટૉક એક્સચેન્જને સૂચક મૂલ્યની ગણતરી કરવા માટે ફ્રી-ફ્લોટ માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનનો ઉપયોગ કરે છે આ મૂલ્ય તેની તમામ સૂચીબદ્ધ એકમોના ફ્રીફ્લોટ માર્કેટ કેપ સાઇઝની રકમ છે અન્ય શબ્દોમાં એક કંપની કે જેની પાસે મોટો ફ્રીફ્લોટ ઘટક છે તે પણ સૂચાંકમાં મજબૂત બજાર સ્થાન હોય છે
નિષ્કર્ષ:
વિશ્વવ્યાપી સ્ટૉક એક્સચેન્જ ફ્રી-ફ્લોટ માર્કેટ કેપ પદિતનો ઉપયોગ બેન્ચમાર્ક સૂચનોમાં કિંમત અને વ્યાપકતા ના સંદર્ભમાં બજારના વલણોમાં પ્રિતબીંબીત થવાથી પ્રમોટર્સ અથવા સરકારના હાથમાં લૉક અપ થયેલા શેરોના અસરને દૂર કરવા માટે સૂચનોને મૂલ્યવાન બનાવવા માટે કરે છે
