नाममात्र उत्पन्न म्हणजे काय आणि त्याची गणना कशी करावी?

इन्व्हेस्टर म्हणून तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये विशिष्ट बाँड समाविष्ट करायचा की नाही हे ठरवताना काही घटकांचा विचार करणे फायदेशीर ठरू शकते. उदाहरणार्थ, जर इंटरेस्ट रेट्स वाढत असेल तर बाँडची किंमत कमी होऊ शकते. मग तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये बाँड जोडणे योग्य आहे की नाही हे तुम्ही कसे ठरवाल? नाममात्र उत्पन्न हे एक महत्त्वाचे साधन आहे जे बाँडचे मूल्यांकन करण्यास आणि तुमचा निर्णय घेण्यास मदत करते. चला या लेखात नाममात्र उत्पन्न कसे काम करते हे समजून घेऊया.

नाममात्र उत्पन्नाची व्याख्या जाणून घेण्यापूर्वी, चला काही मूलभूत संज्ञा समजून घेऊया.

A. बाँड:

एक डेब्ट इन्स्ट्रुमेंट जे इन्व्हेस्टरना कंपनी किंवा सरकारी संस्थेला फिक्स्ड-टर्म लोन देण्यास सक्षम करते.

B. उत्पन्न:

उत्पन्न बाँडचा वार्षिक रिटर्न रेट म्हणून परिभाषित केला जातो.

C. कूपन रेट:

कूपन रेटची व्याख्या मॅच्युरिटीच्या तारखेपर्यंत जारीकर्त्याने बॉण्डधारकाला द्यावी लागणारी रक्कम म्हणून केली जाते आणि एक पूर्ण वर्षाचा निश्चित बाँड कालावधी असतो. काहीवेळा, कूपन दर आणि नाममात्र उत्पन्न या संज्ञा परस्पर बदलल्या जातात.

D. कूपन रेट v/s उत्पन्न:

बाँडने दिलेला वार्षिक व्याज दर, तर उत्पन्न हा त्यातून मिळणारा परताव्याचा दर असतो.

नाममात्र उत्पन्न म्हणजे काय?

बाँड जारीकर्ता बाँडची पूर्तता होईपर्यंत बाँडधारकांना देय देण्याचे वचन देत असलेल्या निश्चित व्याज दराला बॉण्डचे नाममात्र उत्पन्न किंवा कूपन दर म्हणतात. नाममात्र उत्पन्न जास्त असल्यास प्रत्येक वर्षी बाँडवर दिलेले व्याज वाढेल.

नाममात्र उत्पन्नाची गणना कशी केली जाते? बाँडच्या फेस वॅल्यू किंवा समान मूल्याद्वारे एकूण वार्षिक इंटरेस्ट पेमेंट विभाजित करून नाममात्र उत्पन्नाची गणना केली जाते. हे सामान्यपणे टक्केवारीत व्यक्त केले जाते.

नाममात्र उत्पन्न = वार्षिक व्याज पेमेंट / सममूल्य

आपण सोप्या समजूतदारपणासाठी एक उदाहरण विचारात घेऊ.

बाँडचे दर्शनी मूल्य ₹2,000 आहे, 8% कूपन आहे आणि 2034 मध्ये देय आहे. ट्रेडमध्ये, बाँडची किंमत आजपासून वर्षाला ₹1,600, आतापासून सहा महिन्यांपासून ₹2,400 आणि असेच असू शकते. तथापि, नाममात्र उत्पन्न समान असेल आणि असे राहील, म्हणजेच, 8%.

बाँडचे नाममात्र उत्पन्न निश्चित केले जाते. त्यामुळे, बाँड्स आणि मार्केट इंटरेस्ट रेट्सची किंमत व्याजदरांशी विपरितपणे संबंधित असतात. याचा अर्थ असा की जेव्हा इंटरेस्ट रेट्स वाढतात तेव्हा बाँड प्राईस कमी होतात. जेव्हा मार्केट इंटरेस्ट रेट्स घसरतात तेव्हा बाँड प्राईस वाढतात. बॉण्ड्सचा ट्रेड समप्रमाणात होतो, जिथे बाजारातील व्याजदर अजूनही नाममात्र उत्पन्नाइतकाच असतो.

नाममात्र उत्पन्नावर कोणते घटक प्रभाव टाकतात?

खालील घटक डेब्ट इन्स्ट्रुमेंटवर नाममात्र उत्पन्न निर्धारित करतात.

A. महागाई

नाममात्र दर वास्तविक व्याज आणि समजलेल्या महागाई दरांच्या बरोबरीचे असतात. बाँड अंडरराईट केल्याच्या वेळी बाँडचा कूपन रेट निर्धारित करताना वर्तमान महागाई दर विचारात घेतला जातो. परिणामी, उच्च वार्षिक महागाई दरामुळे नाममात्र उत्पन्नात वाढ होते.

ब. मार्केट इंटरेस्ट रेट्स

बाँडचे नाममात्र उत्पन्न किंवा कूपन रेट निश्चित केले आहे. परिणामी, रोख्यांच्या किमती बाजारातील व्याजदरांशी विपरितपणे संबंधित असतात. जेव्हा इंटरेस्ट रेट्स वाढतात तेव्हा बाँडची किंमत कमी होते आणि त्याउलट.

C. जारीकर्त्याचे क्रेडिट रिस्क प्रोफाईल

क्रिसिल आणिमूडी यासारख्या क्रेडिट रेटिंग एजन्सीज वित्तीय सामर्थ्यावर आधारित कंपन्यांना रेटिंग देतात. चांगली क्रेडिट रेटिंग असलेली कंपनी कमी नाममात्र उत्पन्न देते. याउलट, कमी क्रेडिट रेटिंग असलेल्या कंपन्या धोकादायक असतात. त्यामुळे, अधिक जोखीम घेण्याच्या बदल्यात, बाँड सबस्क्रायबर्सना अधिक कूपन दर मिळतो.

नाममात्र उत्पन्नातून गुंतवणूकदार काय समजू शकतात?

इन्व्हेस्टरला बाँड इन्व्हेस्टमेंटमधून प्राप्त होण्याची अपेक्षा कोणत्या प्रकारचे इंटरेस्ट रेट नाममात्र उत्पन्नाद्वारे निर्धारित केले जाऊ शकते. बाँडवर तुम्ही कमवू शकणारा व्याज नाममात्र उत्पन्नासह वाढेल. तुम्ही हे लक्षात घेतले पाहिजे की उच्च नाममात्र उत्पन्न देखील वाढीव जोखमीचे लक्षण असू शकते. जरी त्यांना सामान्यतः स्टॉकपेक्षा सुरक्षित गुंतवणूक मानले जाते, तरीही ते काही जोखीम घेतात. बाँड इन्व्हेस्टरच्या जोखीमांमध्ये क्रेडिट, महागाई, कॉल आणि इतर गोष्टी समाविष्ट आहेत.

नाममात्र उत्पन्नाची मर्यादा

नाममात्र उत्पन्न बाजारातील व्याज दरांमध्ये बदलांना दुर्लक्षित करते, ज्यामुळे बाँडच्या वर्तमान बाजारपेठेचे मूल्य समजून घेणे कठीण होते. त्यामुळे, बाँडच्या वास्तविक रिटर्नचे गेज म्हणून नाममात्र उत्पन्न वापरणे पूर्णपणे दोषयुक्त आणि चुकीचे आहे. हे स्वतंत्रपणे वापरले जाऊ नये परंतु केवळ बेंचमार्क दर म्हणून वापरले जाऊ नये.

नाममात्र उत्पन्न वि. वर्तमान उत्पन्न

निष्कर्ष

इन्व्हेस्टर म्हणून तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये विशिष्ट बाँडचा समावेश करायचा की नाही हे ठरवताना, नाममात्र उत्पन्नाचा विचार करणे फायदेशीर ठरू शकते. तथापि, ते मनमानी नाही. बाँडधारकांनी इतर घटकांचा विचार केला पाहिजे जसे की बाँड जारीकर्त्याची पत, चलनवाढ आणि इतर घटक. दुसरीकडे, बॉण्ड जारी करणाऱ्यांनी नाममात्र दर कसा सेट करायचा हे ठरवताना चलनवाढीचा दर, बाजारातील जोखीम आणि व्याज दरांची स्थिती यासारख्या चलांचा विचार केला पाहिजे.

अस्वीकरण

1. हा ब्लॉग केवळ शैक्षणिक हेतूसाठी आहे
2. सिक्युरिटीज मार्केटमधील इन्व्हेस्टमेंट मार्केट रिस्कच्या अधीन आहेत; इन्व्हेस्टमेंट करण्यापूर्वी सर्व संबंधित डॉक्युमेंट काळजीपूर्वक वाचा