સોલ્વન્સી રેશિયો શું છે, અને તેની ગણતરી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે?

કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કરવા માટેના સૌથી મહત્વપૂર્ણ પગલાંઓમાંથી એક સોલ્વન્સી રેશિયો છે. ચાલો આ લેખમાં તેના વિશે વધુ જાણીએ.

સોલ્વન્સી રેશિયો એ એક ફાઇનાન્શિયલ મેટ્રિક છે જે કંપનીના લાંબા ગાળાના દેવુંની ચુકવણી કરવાની ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરે છે. તે કંપનીની કુલ સંપત્તિઓની કુલ જવાબદારીઓ સાથે તુલના કરે છે, જેમાં ટૂંકા અને લાંબા ગાળાના દેવા બંનેનો સમાવેશ થાય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, જો તેની તમામ સંપત્તિઓ વેચાઈ ગઈ હોય તો તે કંપનીની લાંબા ગાળાની નાણાંકીય જવાબદારીઓને પહોંચી વળવાની ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરે છે.

સોલ્વન્સી રેશિયો રોકાણકારો અને લેણદારો માટે ઉપયોગી છે, કારણ કે તે કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્ય અને લાંબા ગાળાની જવાબદારીઓને પહોંચી વળવાની ક્ષમતાને સૂચવે છે. જો કે, એવું ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે સોલ્વન્સી રેશિયો કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવા જેવી ઘણી નાણાંકીય મેટ્રિક્સ પૈકી એક છે.

સોલ્વન્સી રેશિયોની ગણતરી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે?

સોલ્વન્સી રેશિયોની ગણતરી કંપનીની કુલ સંપત્તિઓને તેની કુલ જવાબદારીઓ દ્વારા વિભાજિત કરીને કરવામાં આવે છે. સોલ્વન્સી રેશિયોની ગણતરી કરવા માટે એક ફોર્મ્યુલા છે:

સોલ્વન્સી રેશિયો = કુલ એસેટ્સ / કુલ જવાબદારીઓ

કુલ સંપત્તિઓમાં કંપનીની તમામ સંપત્તિઓ, ચલ અને અચલ બંનેનો સમાવેશ થાય છે, જ્યારે કુલ જવાબદારીઓમાં કંપનીના તમામ દેવા અને જવાબદારીનો સમાવેશ થાય  છે, જેમાં ટૂંકા ગાળા અને લાંબા ગાળા બંને પ્રકારની જવાબદારીનો સમાવેશ થાય છે.

ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ કંપનીમાં કુલ સંપત્તિ રૂપિયા 1,000,000 અને રૂપિયા 500,000 ની કુલ જવાબદારીઓ છે, તો સોલ્વન્સી રેશિયો આ હશે:

સોલ્વન્સી રેશિયો = રૂપિયા 10,00,000 / રૂપિયા 5,00,000

સોલ્વન્સી રેશિયો = 2:1

તેનો અર્થ એ છે કે કંપની પાસે કંપનીની જેટલી જવાબદારીઓ છે એટલી વાર છે, જે સૂચવે છે કે તે તેની લાંબાગાળાની જવાબદારીઓને સરળતાથી ચૂકવી શકશે.

નોંધ: માપવામાં આવેલી સંપત્તિઓના પ્રકારો અને જવાબદારીઓના આધારે એક કરતાં વધુ પ્રકારના સોલ્વન્સી રેશિયો છે

સોલ્વન્સી રેશિયો શા માટે મહત્વનો છે?

સોલ્વન્સી રેશિયો એ કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું એક મહત્વપૂર્ણ સૂચક છે કારણ કે તે લાંબા ગાળાની દેવાની જવાબદારીઓ ચૂકવવાની કંપનીની ક્ષમતાને સૂચવે છે. ઉચ્ચ સોલ્વન્સી રેશિયો સૂચવે છે કે કંપનીની તેની જવાબદારીઓને કવર કરવા માટે વધુ સંપત્તિ ઉપલબ્ધ ધરાવે  છે કે નહીં, તેનો અર્થ એ થાય છે કે સમય જતાં તેના દેવાની ચુકવણી કરવી વધુ સારી છે. બીજી બાજુ, ઓછા સોલ્વન્સી રેશિયો સૂચવે છે કે કંપની તેની જવાબદારીને લઈ ડિફૉલ્ટ થવાની સંભાવના વધુ છે.

સોલ્વન્સી રેશિયોનો ઉપયોગ રોકાણકારો અને ધિરાણકર્તા દ્વારા કંપનીના નાણાકીય સ્વાસ્થ્ય અને ક્રેડિટ યોગ્યતાનું મૂલ્યાંકન કરવા  કરવામાં આવે છે. જો કોઈ કંપની ઓછી સોલ્વન્સી રેશિયો ધરાવે છે, તો ક્રેડિટર્સ તેના પૈસા ધિરાણ આપવા અથવા ડિફૉલ્ટના વધારાના જોખમ માટે વળતર આપવા માટે ઉચ્ચ વ્યાજ દરો વસૂલવાની તૈયારી ઓછી હોઈ શકે છે. એવી જ રીતે રોકાણકારો ઓછા સોલ્વન્સી રેશિયો ધરાવતી કંપનીમાં રોકાણ કરવાની તક ઓછી હોઈ શકે છે કારણ કે તે ઈનસોલ્વેન્સી અથવા અન્ય નાણાંકીય મુશ્કેલીઓનું જોખમ દર્શાવે છે.

સોલ્વન્સી રેશિયોની મર્યાદા

જ્યારે સોલ્વન્સી રેશિયો કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે એક ઉપયોગી મેટ્રિક છે, ત્યારે તેના ઉપયોગની કેટલીક મર્યાદા છે. અહીં ધ્યાનમાં રાખવાની કેટલીક મુખ્ય મર્યાદા છે:

1. તે સંપત્તિ અને જવાબદારીના સમયનું ધ્યાન રાખતું નથી:

સોલ્વન્સી રેશિયોની ગણતરી કંપનીની કુલ સંપત્તિ અને કુલ જવાબદારીનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવે છે, પણ જ્યારે તે સંપત્તિઓ અને જવાબદારીઓ ચુકવવાની હોય ત્યારે તેને ધ્યાનમાં લેવામાં આવતીનથી. ઉદાહરણ તરીકે, કંપનીમાં નોંધપાત્ર લાંબા ગાળાના દેવા હોઈ શકે છે જે ઘણા વર્ષો માટે ચૂકવવામાં આવશે નહીં. આ કિસ્સામાં સોલ્વન્સી રેશિયો ટૂંકા ગાળામાં તેના દેવાની જવાબદારીઓને પહોંચી વળવાની કંપનીની ક્ષમતાનું અચોક્કસ ચિત્ર પ્રદાન કરી શકે છે.

1.  સંપત્તિની ગુણવત્તાને ધ્યાનમાં લેઆવતી નથી:

સોલ્વન્સી રેશિયો તેમની ગુણવત્તા અથવા લિક્વિડિટીને ધ્યાનમાં લીધા વગર કંપનીમાં તમામ સંપત્તિઓને સમાન ગણાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, કંપની પાસે ઇન્વેન્ટરી અથવા પ્રાપ્ય એકાઉન્ટના સ્વરૂપમાં મોટી રકમની સંપત્તિ હોઈ શકે છે, પરંતુ તે સંપત્તિઓના રોકડમાં રૂપાંતરિત કરવામાં મુશ્કેલ હોઈ શકે છે. જો કંપની જરૂર પડે ત્યારે તે સંપત્તિને રોકડમાં રૂપાંતરિત કરવામાં અસક્ષમ હોય તો સોલ્વન્સીનો રેશિયોર કંપનીની દેવાની જવાબદારીઓને પહોંચી વળવાની ક્ષમતાને ઓવરસ્ટેટ કરી શકે છે.

1. તે ઑફ–બૅલેન્સ શીટની વસ્તુને ધ્યાનમાં લેતી નથી:

સોલ્વન્સી રેશિયો માત્ર એસેટ અને જવાબદારીઓ જેવી બેલેન્સશીટ વસ્તુઓને ધ્યાનમાં લે છે. તે પટ્ટાની જવાબદારીઓ અથવા આકસ્મિક જવાબદારી જેવી બેલેન્સ–શીટની વસ્તુઓને ધ્યાનમાં લેતી નથી. આ વસ્તુઓ કંપનીની દેવાની જવાબદારીને પહોંચી વળવાની ક્ષમતા પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે, જેથી તેઓને કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ.

1. તે રોકડ પ્રવાહ વિશેની માહિતી રજૂ કરતી નથી:

જ્યારે સોલ્વન્સી રેશિયો એક કંપનીની તેની લાંબા ગાળાની લોનની જવાબદારીઓને પહોંચી વળવાની ક્ષમતાને સૂચવે છે, તે તેના રોકડ પ્રવાહને સૂચવતું નથી. જો કોઈ કંપની પાસે ઉચ્ચ સોલ્વન્સી રેશિયો હોય તો પણ જો તેના સંચાલન ખર્ચને આવરી લેવા માટે પૂરતા રોકડ પ્રવાહનું સર્જન કરવામાં અસમર્થ હોય તો તે તેની દેવાની જવાબદારી પર ચૂકવવાનું જોખમ હોઈ શકે છે.

અન્ય સોલ્વન્સી રેશિયો વિશે જાણવાથી કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું વધુ સારું ચિત્ર મળશે, જેમ કે –

1. ઇક્વિટી રેશિયોમાં દેવાની સ્થિતિ
2. ડેબ્ટ ટુ એસેટ્સ રેશિયો
3. કેપિટલ રેશિયો પર દેવા
4. વ્યાજ કવરેજ રેશિયો

નિષ્કર્ષ

અત્રે નોંધનિય છે કે સોલ્વન્સી રેશિયો એ ફક્ત કેટલાક નાણાંકીય મેટ્રિક્સ પૈકી એક છે, જેને કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ. અન્ય મહત્વપૂર્ણ મેટ્રિક્સમાં લિક્વિડિટી રેશિયો, પ્રોફિટેબિલિટી રેશિયો અને કાર્યક્ષમતા રેશિયો શામેલ છે. વિવિધ મેટ્રિક્સની શ્રેણીને જોઈને, રોકાણકારો અને લેણદારો કંપનીના નાણાંકીય સ્વાસ્થ્યનું વધુ સંપૂર્ણ ચિત્ર મેળવી શકે છે અને ધિરાણ અથવા રોકાણ વિશે વધુ માહિતીપૂર્ણ નિર્ણયો લઈ શકે છે.

હવે તમે સોલ્વન્સી રેશિયો વિશે જાણો છો, તમે શેરમાં રોકાણ કરવા માટે તૈયાર રહેવા એક પગલું નજીક છો. એન્જલ વનએ ભારતના વિશ્વસનીય સ્ટૉકબ્રોકર સાથે ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલાવો અને તમારી સંપત્તિનું સર્જન કરવાનું શરૂ કરો.